سلامت و سبک زندگی/ 25- تبلیغ کالای آسیب‌رسان به سلامت و ترویج رفتار پرخطر در رسانه ملّی

براساس ماده 37 قانون برنامه پنجم توسعه و به منظور پیشگیری و مقابله با بیماری‌ها و عوارض خطرساز سلامتی که بیشترین هزینه اقتصادی و اجتماعی را دارند، وزارت بهداشت فهرست اقدامات و کالاهای آسیب‌رسان به سلامت را در ابتدای هرسال توسط کار گروهی با مسؤولیت این وزارتخانه تعیین و ابلاغ می‌کند.

عنوان یک از ردیف های این فهرست که قبلاً اعلام شده بود، عبارت است از «کالاها و یا اقداماتی که مصرف یا انجام آن ها مُبیّن نمایش رفتارهای پر خطر است (مانند مصرف فست فودها و فرآورده های غذایی صنعتی، استعمال دخانیات اعم از قلیان و سیگار)» که البته در جدیدترین فهرست در سال گذشته چنین عنوان کلی به چشم نمی خورد و در گروه فرآورده های گوشتی و غذاهای آماده مصرف، صرفاً به مصادیق انواع ساندویچ و پیتزای دارای سوسیس و کالباس و ژامبون، انواع سمبوسه و فلافل آماده شده با روش غوطه وری در روغن و پنیر پیتزای پروسس اشاره شده است.

به هر حال فست فود خوری -چه موارد مذکور در فهرست یاد شده و چه موارد دیگری نظیر انواع برگرها- از نظر همه متخصصان سلامت (اعم از طب مدرن، طب سنتی و همچنین از نظر متخصصان تغذیه) عامل بسیاری از بیماری های قلبی، عروقی، گوارشی و ... از جمله کبد چرب است و چندی قبل نیز با اعلام نگرانی در این خصوص اعلام شد که طی 20 سال اخیر ابتلاء به کبد چرب در کشور حداقل 2 برابر شده است.

گذشته از نوع غذا، طرز غذا خوردن نیز -گرچه نوع غذا سالم باشد- آدابی دارد که عدم رعایت آن آداب منجر به بروز انواع بیماری ها و عوارض گوناگون می شود. ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/24- لزوم عبرت گیری قبل از تصمیم گیری در مدیریت سلامت

پس از کاربرد سلاح شیمیایی توسط عراق علیه رزمندگان ایرانی و مردم حلبچه و سردشت، تصوّری که مسؤولان کشور ما داشتند این بود که چون آلمان این سلاح را درست کرده است بنابراین راه درمانش را هم می‌داند؛ برای همین مجروحان را به این کشور اعزام کردند. (1)

غلام دلشاد، جانباز شیمیایی 70 درصدی شیرازی در خاطراتش می گوید: «قرار است یک پزشک آلمانی به بیمارستان بیاید و من و همراهانم را معاینه کند. اشتانسل تخصص تنگی مجاری تنفسی دارد، در ایران علم آن را نداریم و مجبور به پذیرش حضور او در بیمارستان شده‌ایم. ما می‌خواهیم امکانات در اختیار پزشکان متبحر خودمان قرار گیرد تا هم از خروج ارز جلوگیری شود و هم آلمان ما را با موجود آزمایشگاهی خود اشتباه نگیرد ... رفتن به آلمان ارزشی ندارد و در تمام مدت حضور در آلمان، فقط از ما آزمایش می‌گیرند و از درمان و پادزهر خبری نیست.» (2) ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/23

جمهوری اسلامی ایران از ابتدای انقلاب تا کنون رکورددار برپایی تجمعات گوناگون به مناسبت های مختلف دینی و سیاسی است.

تشییع 10 میلیونی امام خمینی (ره) و راهپیمایی عظیم 30 میلیونی اربعین در رکوردهای گینس ثبت شده است و پیش بینی می شود درباره تشییع سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی نیز چنین شود.

تشییع این فرمانده نظامی و قهرمان ملّی در تهران 7 میلیون و در مجموع 25 میلیون تشییع کننده در 4 شهر مختلف داشته است.

اما همه این افتخارها و حماسه آفرینی ها، مسؤولیت ما را در حفاظت از جان مردم در این اجتماعات انبوه، کم که نمی کند هیچ، بلکه بیشتر هم می کند.

می توانیم بگوییم فلانی آنقدر عاشق فلان شخصیت یا فلان مناسک بود که جانش را در فلان مراسم از دست داد، اما نمی توانیم با این قبیل سخنان، شانه از زیر بار مسؤولیت خود در حفاظت از جان مردم در این اجتماعات خالی کنیم.

احادیث و روایات فراوانی در خصوص ضرورت محکم کاری در امور وارد شده است، اما متأسفانه در عمل این بیگانگان هستند که در این زمینه خیلی دقیق تر و جدّی تر از ما عمل می کنند و هر حادثه کوچک و حتی بی تلفاتی را با دقّت و وسواس، محاسبات دقیق و شبیه سازی های رایانه ای مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهند تا از تکرار آن جلوگیری کنند. ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/ 22

بارها در مقالات و نقدهایم به حدیثی از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) اشاره کردم که می فرماید «خداوند تعالی دوست دارد که هرگاه فردی از شما کاری می کند آن را محکم (و بی‌عیب) انجام دهد.»(1)

محکم کاری در هر تصمیمی اقتضا می کند که عواقب آن تصمیم را بسنجیم و برای آن تدبیر کنیم.

یک تصمیم اقتصادی مهم مثل سهمیه بندی بنزین - آن هم به صورت ناگهانی و پس از 6 سال تعطیلی این طرح و همچنین علی رغم وعده عدم اجرای آن تا پایان سال-، تصمیمی نیست که فقط کارشناسان اقتصادی آن را اتّخاذ و اجرا کنند، چرا که تجربه قبلی آن هم نشان داده که چنین تصمیمی عواقب اجتماعی، روانی و امنیتی دارد و می طلبد که مسؤولان حوزه های مختلف اجتماعی، رسانه ای و امنیتی برای آن پیش بینی و چاره اندیشی کنند. ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/21

فصل سرما که از راه می رسد، بروز بیماری سرماخوردگی به دلایل مختلفی بیشتر می شود و متخصصان علوم پزشکی سعی می کنند برای پیشگیری از این بیماری، توصیه هایی را برای مردم مطرح کنند.

برخی از متخصصان، وقتی می خواهند نسبت به راه های انتقال بیماری های مُسری در جامعه تحذیر داده و تدابیر لازم در این خصوص را آموزش دهند، مردم را به شدت از مصافحه با یکدیگر نهی می کنند.

سال اول دبیرستان که بودم در یک روز پاییزی یک پزشک در مراسم صبحگاه از لزوم پرهیز از مصافحه برای پیشگیری از سرماخوردگی سخن گفت و پس از آن نیز می دیدم که برخی دانش آموزان از دست دادن با دوستان خود اجتناب می کردند.

جالب اینکه در همین مدرسه و در همین سال، یک کتاب (1) از سوی امور پرورشی در بین دانش آموزان توزیع شد که در فصل اول آن، فضیلت هایی در خصوص مصافحه با یکدیگر به نقل از پیسوایان دینی ذکر شده بود.

از جمله اینکه پیامبر اسلام (صلّی الله علیه و آله) می فرمایند: «وقتی مسلمانان با هم دیدار می کنند و با هم دست می دهند، گناهانشان مانند برگ درختان می ریزد» (2)

امام صادق (علیه السّلام) نیز می فرمایند: «مصافحه، حقد و کینه را از دل ها می زداید» (3) ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/20

ایجاد آلودگی صوتی با هر محتوایی مذموم است.

به مناسبت ماه محرم

اگر در خیابان های شهر رفت و آمدی داشته باشید به احتمال زیاد با خودروهایی که سیستم صوتی خود را بیش از حد معمول بلند می کنند، برخورد کرده اید؛ صاحبان این خودروها معمولاً هزینه های بسیاری را هم بابت خرید باندهای به خصوصی به منظور تقویت پخش صوت می پردازند.

بالا بردن بیش از حد صوت در خودرو یک نوع ناهنجاری رفتاری محسوب می شود که علاوه بر کاهش دقت راننده، موجب حواس پرتی سایر رانندگان و آزار رهگذران نیز می شود.

افرادی که مبتلا به این ناهنجاری هستند و به این سوءرفتار عادت کرده اند، ماه محرم که فرا می رسد یک مرتبه محتوای صدای باند خودروی آن ها از موسیقی به مدّاحی شیفت پیدا می کند.

یک روز در رادیو معارف شنیدم که عالمی در این باره اظهار نظر می کرد و می گفت «اگر محتوای صوت پخش شده از خودروها حرام باشد، راننده مرتکب دو گناه شامل پخش محتوای حرام و مردم آزاری شده است و اگر محتوا حرام نباشد، راننده مرتکب یک گناه شامل مردم آزاری شده است گرچه آن محتوا مثلاً مدّاحی باشد» ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/19

به مناسبت ماه محرم

با فرا رسیدن ماه محرم، شعارنویسی روی خودروها در سطح شهر به شدت افزایش پیدا می کند و برخی افراد و حتی برخی مراکز رسمی وابسته به شهرداری ها نیز با نیّت خیر و در قالب پرپایی موکب ها و ایستگاه های صلواتی، یکی از خدمات خود را در قالب «شعارنویسی صلواتی خودروها» ارائه می دهند.

از طرفی دیگر بر اساس قوانین راهنمایی و رانندگی، «الصاق یا نصب یا نقش هر نوع آگهی، نوشته، عکس و نوشتن عبارات و ترسیم نقوش روی شیشه ها یا بدنه درونی یا بیرونی وسایل نقلیه ممنوع است و جریمه دارد.» (1)

در ابتدا سخنم با مسؤولان است که با یک بام و دو هوا نمی شود قانون نوشت و اجرا کرد؛ نمی شود از طرفی، قوانینی را از تصویب گذراند و از طرفی دیگر همه سازمان های رسمی کشور در این زمینه با هم هماهنگ نباشند؛ مانند همین قضیه که راهنمایی رانندگی اعلام می کند «شعارنویسی روی خودروها ممنوع است» و از طرفی دیگر برخی نهادهای وابسته به شهرداری ها ایستگاه شعارنویسی رایگان دائر می کنند!

همچنین نمی شود به خاطر جلوگیری از حواس پرتی رانندگان، آن ها را از شعارنویسی روی خودروهایشان منع کرد و از طرفی دیگر نسبت به وجود تابلوهای تجاری و تبلیغاتی فراوان با ابعاد وسیع، پر نقش و نگار و با تصاویر اغواکننده در سطح شهرها و جاده ها بی تفاوت بود و نقش آن ها را در حواس پرتی رانندگان نادیده گرفت.

روی سخن دیگرم با صاحبان این خودروهاست که اگر با این شعارنویسی ها خود را منتسب به پیشوایان دینی معرفی می کنیم، باید مراقب باشیم که رفتارمان به گونه ای نباشد که موجب وهن اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السّلام) شویم.

رفتارهایی مثل سیگار کشیدن، زباله به بیرون پرتاب کردن، بوق زدن های بیجا، سرعت غیر مجاز، عدم رعایت فاصله ایمن، بلند کردن بیش از حد سیستم صوتی (گرچه مداحی باشد) و امثال و نظائر آن در شأن کسی که خود را منتسب به پیشوایان دینی می داند، نیست. ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/18

مصیبت های یک بار مصرف/3- به مناسبت عید سعید غدیر

عید سعید غدیر روزی است که به منظور تجدید بیعت با ولایت امیرالمؤمنین حضرت علی (علیه السّلام) جشن می گیریم؛ پس چه بهتر که با توجه به تأکیدهای مکرّر مقام معظّم رهبری در خصوص لزوم اصلاح سبک زندگی، در جشن هایمان به این امر مهم توجه کنیم.

امام علی (علیه السّلام) فرمودند: «رسول خدا (صلی الله و علیه وآله) از ریختن سم حتی در سرزمین ‌های مشرکین نهی فرموده است» (1)

لیوان های یک بار مصرف پلاستیکی به جهت دیر تجزیه شدن در طبیعت (حدود 200 تا 500 سال) و دارا بودن مواد سمّی (بیسفنول، دی اکسین ها، آنتیموآن، فتالات ها، منومرها، آرسنیک و ...) و وارد شدن تدریجی این مواد به طبیعت، به مرور زمان موجب آلودگی آب و خاک می شوند.

لذا استفاده بی رویه از این ظروف می تواند مصداقی از «ریختن سم در طبیعت» باشد که طبق فرمایش مولای متّقیان، حتی در سرزمین مشرکین نیز مجاز نیستیم چنین منکری را مرتکب شویم.

این روزها به دلیل اثبات عوارض استفاده از ظروف یک بار مصرف و به منظور حفاظت از محیط زیست و کاهش آسیب رسانی بیشتر به طبیعت، در بسیاری از کشورها استفاده از این ظروف ممنوع و یا محدود شده است و روز به روز بر تعداد این کشورها افزوده می شود؛ لذا از آنجا که حضرت علی (علیه السّلام) ما را به خدا قسم داده است که مبادا دیگران در عمل به قرآن از شما سبقت بگیرند (2)، بر ما -که بر اساس آموزه های قرآنی معتقدیم «تابلوی زیبای آفرینش، امانت الهی به دست بشر است»(3)- لازم است که در این زمینه پیشتاز باشیم و به طور جدّی و با سرعت بیشتری به این سیر تولید و مصرف بی رویه ظروف و سایر مواد پلاستیکی (نظیر سفره های یک بار مصرف) پایان دهیم. ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/17- تدبیر برای کاهش تهدید و آسیب های ناشی از آن

از جمله آسیب های سبک زندگی ما عبارت است از اینکه گاهی تصوّر می کنیم چون اعمال و مناسک حقّی را می خواهیم انجام دهیم، تحت تدبیر الهی هستیم و نیاز به اتّخاذ تدبیر خاصی نیست.

در حالی که همه شنیده ایم که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) در پاسخ به یکی از اصحاب خود که معتقد بود «کسی که به خدا توکل می کند زانوهای شترش را نمی بندد»، فرمود «زانوهای شترت را ببند و به خدا توکل کن.» (1)

همچنین امام حسین (علیه السلام) با وجود آن که می دانست در روز عاشورا خود و همه یاورانش به شهادت می رسند و زن ها و بچه ها نیز به اسارت خواهند رفت، اما با وجود این، همه سعی و تلاش خود (نظیر نحوه چیدمان خیمه ها و قرار دادن افراد آسیب پذیر خانواده در حلقه مرکزی محافظت شده توسط مردان جنگی، کندن خارهای بیابان در اطراف خیمه ها برای کاهش آسیب به کودکان و ...) را به کار بست تا خود همراهانش هر چه کمتر و هر چه دیرتر با آسیب ها و تهدیدها مواجه شوند. (2)

شاید بدانید که در جریان حج خونین سال 66، اعلام شد که زنان و جانبازان به دلیل آنکه در صف جلوی راهپیمایی برائت از مشرکین مسقر شده بودند، بیشتر و زودتر از همه دچار آسیب شدند.

گرچه حجاج ما به تکلیف شرعی و انسانی خود در برپایی این راهپیمایی عمل کردند، اما اگر بخواهیم بعد از گذشت 30 سال یک آسیب شناسی در این زمینه داشته باشیم باید بگوییم که در روزهای قبل از آن فاجعه، نشانه هایی از تهدید وجود داشت (3) ولی شواهد امر و حوادث بعدی حاکی از آن است که متأسفانه مسؤولان امر نسبت به این تهدیدها توجّه کافی نداشتند، چرا که تدبیر اقتضا می کرد در مقابل هر گونه تهدید و یا حتی احتمال آن، پیش بینی های لازم به عمل آید و راه های کاهش آسیب های ناشی از انواع تهدیدها مورد ارزیابی و اجرا قرار گیرد و از قبل به گونه ای برنامه ریزی شود که اگر تهدیدی صورت گرفت، آسیب های ناشی از آن تا حد امکان به حداقل برسد. ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/16

احترام به قانون/1- به مناسبت عید سعید قربان

شاید شنیده باشید زمانی که امام خمینی (ره) در پاریس و درمحله نوفل لوشاتو بودند، برخی از همراهان امام گوسفندی ذبح کردند.
طبق قانون کشور فرانسه، ذبح حیوانات در خارج از کشتارگاه ممنوع است.
امام وقتی که با خبر شدند این کار خلاف قانون کشور فرانسه است، فرمودند «من از گوشت این گوسفند نمی خورم.» (1)

امّا آیا امروز در کشور اسلامی خودمان چنین قوانینی برای حفظ پاکیزگی محیط زیست و سلامت مردم وجود ندارد؟ ادامه مطلب...