هر سال شعار خاصی از سوی سازمان بهداشت جهانی برای روز جهانی بدون دخانیات تعیین و روزهای ملی یک هفته پس از آن نیز ذیل آن شعار کلی نامگذاری می شود.

شعار روز دوم هفته ملی بدون دخانیات در سال 1391 عبارت بود از: "تقویت ارزشهای دینی، سدی در برابر ترفندهای صنایع دخانی" اما ویژه نامه ای که به این مناسبت منتشر شد صرفاً به بیان احکام شرعی و فتوای مراجع عظام تقلید درباره استعمال دخانیات و اعتیاد اختصاص داشت و از نقش ارائه الگوهای واقعی و عینی تربیتی در تغییر رفتار غفلت صورت گرفت.

یکی از راهکارهای مؤثر در تغییر رفتار برای ترک سیگار و پیشگیری از ابتلاء به آن، عبارت است از ادب مع اللهی داشتن که حوزه اثر آن به مراتب بالاتر از تعلیم و تربیت است. یعنی طبق فرمایش امام خمینی(ره) بدانیم و باور کنیم که "عالم محضر خداست" و کسانی می توانند این باور مقدّس را در دیگران ایجاد کنند که در درجه اول در تأدیب نفس خود موفق بوده اند.

در واقع این علما ربانی و وارسته و شاگردان مکتب آن ها هستند که اگر از نقش آن ها در این زمینه غفلت نکنیم، دیگر نهایت آرزو و دغدغه ما صرفاً سیگار نکشیدن و معتاد نشدن جوانانمان نمی شود و به قول حجة الاسلام پناهیان: "بعضی‌ از پدر و مادرها توقع چندانی از فرزندانشان ندارند و همین قدر که فرزندشان درس بخواند، شغلی داشته باشد، به اعتیاد کشیده نشود و پیش در و همسایه آبروداری کند، برایشان کافی است. اما بعضی‌ها انتظار دارند که فرزندانشان خیلی بیش از اینها خوب شوند و منظورشان از این خوب بودن این است که فرزندشان «ولایت‌مدار» باشد..." (1)

برای فرد ولایت مدار، بدون اینکه نیازی به شمردن صدها ضرر برای استعمال دخانیات باشد فقط یک جرقه کافیست که به دام دخانیات و اعتیاد نیفتد و اگر افتاد، اینچنین به راحتی و بدون نیاز مراجعه به روانشناسان پیرو مکتب ملحدانی چون فروید و ژان پیاژه و ... متنبه می شود و تغییر رفتار می دهد:

"چند سال از انقلاب گذشته بود که مرتضی سیگارش را ترک کرد. دلیلی که برای این کار ذکر کرد این بود که آقا امام زمان(عج) در همه حال ناظر بر اعمال و رفتار ما هستند. در این صورت من چطور می‌توانم در حضور ایشان سیگار بکشم؟ این‌گونه بود که دیگر هرگز لب به سیگار نزد. در مورد هر آدم غیرسیگاری این احتمال، هرچند ناچیز وجود دارد که یک روزی سیگار بکشد. ولی در مورد آقامرتضی این امر کاملاً غیرممکن بود. چون اراده‌اش از اراده‌ی حق ناشی می‌شد."(2)
نقل دیگر به این صورت است که وقتی از شهید آوینی درباره دلیل ترک سیگار سؤال می کنند، می گوید: "شنیدم که امام زمان همه جا حاضر است؛ من پیش پدرم سیگار نمی کشم و بیرون میروم . حالا که فهمیدم امام زمان حاضر و ناظر است، گفتم کجا بروم که ایشان نباشند. دیدم هر جا بروم ایشان هستند؛ پس ترکش کردم".(3)

اگر خواهی که یابی قرب درگاه
حضوری می طلب در گاه و بی گاه

اگر خواهی مراد خویش حاصل
ز یاد حق مشو یک لحظه غافل

...

گرت حفظ ادب باشد مع الله
شوی از سر ّ سرّ خویش آگاه

بر آن می باش تا با او زنی دم
چه می گویی سخن از بیش و از کم

لبانت را گشا تنها به یادش
هر آنچه جز به یادش ده به بادش(3)

واقعاً چه جالب و به جا شد این بیت آخر. جا داره یه هنرمند پوستر طراحی کنه و این شعر رو بذاره کنار تصویر کسی که با برداشتن سیگار از گوشه لبش، آن را به سمت باد پرتاب می کند و با مشغول شدن به یاد خدا، به رهایی واقعی می رسد.

پی نوشت:
1- پاسخ‌های حجت الاسلام پناهیان به پرسش‌های مهم در مورد خانواده
2- سایت تبیان - قسمتی از مصاحبه با همسر شهید آوینی
3- به نقل از وبلاگ موعود
4- آیت الله حسن زاده آملی- رساله ای در مقدمه کتاب مفتاح الفلاح شیخ بهایی

منتشر شده در عمارنامه، انقلاب نیوز، حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان

نکاتی درباره آب سالم-4: ارتباط کیفیت آب با عارضه فشار خون بالا

با توجه به اینکه شعار امسال روز جهانی بهداشت با عنوان "فشار خون را جدی بگیریم" انتخاب شده است، در این قسمت به بررسی ارتباط کیفیت آب با عارضه بالا رفتن فشار خون می پردازیم.

نمک طعام از جمله مهمترین عوامل مرتبط با فشار خون ذکر شده است که متخصصان تغذیه توصیه می کنند با کاهش مصرف آن، فشار خون خود را کنترل نماییم. نمک خوراکی در واقع همان کلرور سدیم می باشد که عناصر تشکیل دهنده این ترکیب در آب مورد مصرف شرب نیز وجود دارد.

اثرات نمک بر فشار خون، خود به دلیل وجود عنصر سدیم در این ترکیب است. سدیم یکی از اجزای طبیعی منابع آب می باشد که غلظت آن در آب، تحت تأثیر مشخصات و ترکیبات موجود در لایه های خاک می باشد. معمولاً در مناطق کویری، غلظت سدیم در منابع آب بالا می باشد. در اثر آلودگی نیز ممکن است غلظت آن در آب افزایش یابد. مثلاً در مناطقی که زمستان ها برای کنترل یخبندان روی مسیر های رفت و آمد نمک می پاشند، این نمک ها توسط آب باران می تواند شسته شده و به داخل منابع آب راه پیدا کند. همچنین استفاده از رزین های کاتیونی و کاربرد روش های آهک-کربنات سدیم یا تعویض کننده های قلیایی برای سختی گیری آب نیز می تواند سبب افزایش غلظت سدیم در آب تصفیه شده شود(*).

بیشترین مقدار سدیم ورودی به بدن از طریق ادرار دفع می شود. ورود سدیم به بدن از طریق مصرف مواد غذایی به طور متوسط 90% و یا حتی در صد بیشتری از کل سدیم ورودی به بدن را شامل می شود. وجود سدیم در غلظت های بالا در آب می تواند سبب تولید مزه شوری شود. بالا بودن سدیم آب برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی و کلیوی می تواند زیان آور باشد. حتی برخی مطالعات نشان داده است در جوامعی که میزان سدیم در آب بالا بوده، سبب افزایش فشار خون در افراد آن جامعه شده است.

سازمان بهداشت جهانی استانداردی برای سدیم از نظر بهداشتی وضع نکرده است ولی بر اساس تولید مزه در آب رقم 200 میلی گرم در لیتر را ارائه نموده است. برای بیماران رژیمی و افرادی که تحت رژیم غذایی با نمک محدود می باشند، غلظت سدیم در آب مصرفی شان از نظر استاندارد باید در حد 20 میلی گرم در لیتر باشد.
برای حذف سدیم از طریق نمک زدایی می توانیم از روش هایی نظیر فیلتر غشایی، اسمز معکوس، تقطیر و ... استفاده کنیم.

کلرور نیز از طریق حل شدن املاح خاک می تواند وارد منابع آب شود و یا در منابع آبی که در معرض تبخیر قرار دارند، غلظت کلرور در آب باقی مانده افزایش یابد. وجود کلرور در غلظت های بالا می تواند نشانه ای از آلودگی آب باشد. برداشت بی رویه از منابع آب نیز می تواند باعث شوری آب شود.

کلرور به تنهایی دارای اهمیت ناچیزی از نظر بهداشتی می باشد و حد مطلوب 250 و حداکثر مجاز 400 میلی گرم در لیتر که به عنوان استاندارد برای کلرور ارائه شده است بر مبنای خاصیت بیماری زایی و حتی بر مبنای تولید مزه آن نیز نمی باشد زیرا مزه شوری آن در برخی موارد در غلظت های 500 و یا حتی 1000 میلی گرم در لیتر احساس می شود.

با وجود اینکه کلرورها معمولاً برای سلامتی انسان مضر نمی باشند ولی مقدار نمک معمولی یا کلرور سدیم برای بیماران قلبی و کلیوی باید محدود شود. گرچه میزان دریافت نمک از آب آشامیدنی در مقایسه با نمک مواد غذایی بسیار کمتر است و کمتر از 2% کل کلرور ورودی به بدن از طریق مصرف آب می باشد، ولی با وجود این کوشش می شود که غلظت کلرور در آب مصرفی پایین نگه داشته شود. چرا که غلظت زیاد کلرور در آب می تواند باعث خورندگی شدید منابع آب شود؛ به همین دلیل است که معمولاً آب دریا روی فلزات، دارای خاصیت خورندگی شدید می باشد. البته کلرور کلسیم و منیزیم بیشتر خورنده است و کلرور سدیم زیاد خورنده نیست. برای حذف کلرور از آب می توان از روش های نمک زدایی استفاده نمود و فرایندهای تصفیه متداول تأثیری در حذف کلرور ندارد.

پی نوشت:
*- برای جلوگیری از ابتلاء به بیماری های قلبی و عروقی، مقدار مناسب سختی در آب برای انسان لازم است؛ لذا در سیستم های آب شهری نیازی به حذف کامل سختی نیست اما در مصارف صنعتی در برخی صنایع ممکن است نیاز به آبی داشته باشیم که املاح محلول آن خیلی کم باشد؛ درخصوص ارتباط بین سختی آب و کاهش بیماری های قلبی و عروقی، در قسمت اول توضیحاتی در این زمینه داده شد.

منابع مورد استفاده:
1- جزوه درسی کیفیت آب و بهسازی رودخانه-دکتر محمدباقر میران زاده-عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کاشان
2- کتاب اصول کیفیت و تصفیه آب و فاضلاب-دکتر محمد شریعت پناهی- عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

فایل PDF همین مطلب در یک نشریه دانشگاهی

چند سال قبل که رسانه ها به ماجرای شیرهای آلوده پرداختند، اظهار نظر بهت آوری از یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی دیدم که ایشان زحمتکش ترین حافظان سلامت مردم را متهم به کم کاری نمود و گفت: دلیل معدوم نشدن شیرهای میکروبی در ایستگاه‌های تجمیع شیر، کم‌کاری بعضی از کارشناسان بهداشت محیط است.

چند روز قبل به محض اینکه متوجه شدم قرار است یکی دیگر از اعضاء این کمیسیون(دکتر زاکانی) برای تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری به دانشگاه محل کارم بیاید، سریع دست به قلم شدم و نامه ای با مضمون ذیل نوشتم تا ایشان به دست دکتر شهریاری برساند:

جناب آقای دکتر شهریاری
عضو محترم کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی

با سلام و احترام
اینجانب یک کارشناس بهداشت محیط هستم که با وجود اینکه تنها 2 سال طرح خدمت خود را در مراکز بهداشتی تحت پوشش وزارت بهداشت کار کردم و در حال حاضر فعالیتی در خصوص نظارت در سطح عرضه(جز در داخل دانشگاه) ندارم اما چند سال قبل اظهار نظری را به نقل ار جنابعالی در سایت های مختلف خواندم که بسیار شگفت زده و متأثر شدم.

شما کارشناسان بهداشت محیط را متهم به کم کاری در فعالیت های نظارتی شان نمودید در حالی که از یک نماینده در مسند قانون گذاری توقع این بود که به جای این اتهام زنی، استعلام می کردید تا متوجه می شدید این کارشناسان خدوم چه مشکلاتی برای اعمال نظارت مؤثر دارند.

آیا قوانین تعزیراتی موجود واقعاً بازدارنده است؟

چطور جریمه های راهنمایی و رانندگی به منظور در بر داشتن اثر بازدارندگی چندین برابر می شود اما فکر اساسی برای بازدارندگی از تخلفات بهداشتی نمی شود؟

این کارشناسان مراحل بسیاری را طی می کنند تا متخلف به دادگاه معرفی شود اما پس از حضور متخلف در دادگاه با یک جریمه بسیار اندک برمی گردد و به فعالیت های خود و تخلفات بهداشتی ادامه می دهد؛ و فقط دادگاه ویژه مواد غذایی است که جریمه های سنگینی را اعمال می کند ولی در مواردی که می توان پرونده را به این دادگاه ارجاع داد آنقدر پروسه ارتکاب تخلف تا برخورد، طولانی است که می شود مصداق "نوشدارو پس از مرگ سهراب" نه مانند جریمه های راهنمایی و رانندگی که "تخلف همان و جریمه شدن و اعمال قانون همان"

آیا کارشناسان بهداشت محیط همانند مأموران راهنمایی و رانندگی اختیار و قدرت کافی برای اعمال نظارت های بهداشتی دارند یا این کمبودهای قانونی را که شما باید مرتفع کنید، با فداکاری و از جان گذشتگی شان جبران می کنند؟

راستی آقای دکتر شهریاری! طرح پلیس بهداشت در مجلس شورای اسلامی به کجا انجامید؟
آیا طرح بازدارنده مؤثرتر دیگری جای آن پیشنهاد شد؟

نقد هفته نامه سلامت(7)
در صفحه زیبایی شماره 398 هفته نامه سلامت، مصاحبه ای با یک متخصص پوست در خصوص بررسی ادعای شرکت های فروش سردوشی دارای عصاره لیمو و ویتامینC انجام و سعی شده است در جای جای مصاحبه به خوانندگان اطمینان داده شود که مقدار کلر موجود در آب شبکه های آبرسانی تحت نظارت شرکت های آب و فاضلاب کنترل شده است و این مقدار نیز هیچ آسیبی برای سلامت پوست و مو ایجاد نمی کند؛ و حتی تأکید شده است:" مقدار کلر موجود در آب استخرها کمتر از آن است که به پوست و مو آسیب بزند و اگر هم میزان آن بیشتر از حد استاندارد باشد، چون استفاده از آن محدود است، مشکلی ایجاد نمی‌کند" و در ادامه تنها استثنایی که در خصوص آسیب کلر بر سلامت پوست و مو ذکر می شود این است که"مگر آنکه مواجهه فرد با چنین آبی طولانی باشد و بعد از شنا، موها را با شامپو و پوست را با صابون نشوید"

اما نکته جالب توجه این است که ایشان در پاسخ به سؤال انتهایی هفته نامه سلامت، آنجا که خبرنگار می پرسد: "برای داشتن موهای شاداب، شستشوی آن با چه آبی مناسب است؟" در تناقضی آشکار تمام تلاش خود را در ایجاد این اطمینان به خوانندگان هدر می دهد و می گوید: "بهتر است بعد از حمام موی سر را با آب بدون کلر و با شامپوی مناسب شست و آبکشی کرد..."!

عجب! اگر کلر موجود در شبکه های آبرسانی هیچ آسیبی برای سلامت پوست و مو ایجاد نمی کند، پس چرا بهتر است بعد از حمام، موی سر را با آب بدون کلر بشوییم؟! و لابد یکی از راه های شستشوی موی سر با آب بدون کلر، استفاده از همین سردوشی های حذف کلر است که در طول مصاحبه به تفصیل در رد لزوم استفاده از آن ها سخن گفته شد!

و اگر تأکیدی بر استفاده از این سردوشی ها نباشد، چه راه حل دیگری برای تهیه و به کار بردن آب بدون کلر برای مردم وجود دارد که اطمینان بر سلامت آن وجود داشته باشد؟

آیا مردم باید طبق توصیه افراد ناآگاه و بی اطلاع از مزایای کلر در سالم سازی آب، گالن های آب تهیه شده از چشمه و قنات را با خود به حمام و استخر ببرند و برای شستشو و آبکشی نهایی از آن استفاده کنند؟ آیا عمل به این توصیه مشقُّت بار برای عموم مردم امکان پذیر است و آیا اصولاً اطمینان از سلامت مصرف چنین آبی وجود دارد؟
البته اینگونه شرکت های فروش انواع فیلترهای آب برای ذکر مضرات کلر موجود در آب ضمن مبالغه در خصوص عوارض آن برای پوست و مو، به برخی تحقیقات (از جمله تحقیق منتشر شده از سوی مجله بهداشت همگانی آمریکا در سال 1992) در خصوص اثرات سرطان زایی ناشی از دوش گرفتن در آب کلرزده نیز اشاره می کنند که آن هم جای بحث و تأمل دارد و إن شاءالله در ادامه سلسله مقالات "نکاتی درباره آب سالم" به آن اشاره خواهم کرد.

منتشر شده در  عمارنامه، خبرنامه دانشجویان ایران، عرش نیوز، خبر فارسی 

بازتاب این یادداشت در هفته نامه سلامت

قسمت سوم: آیا کلر باقی مانده آب می تواند عوارضی برای پوست و مو ایجاد کند؟

در شماره قبل گفتیم برای ضدعفونی و گندزدایی  آب به منظور رفع آلودگی های میکروبی از ترکیبات کلر استفاده می کنند. برخی شرکت های تجاری برای فروش محصولاتی نظیر آب شیرین کن، انواع فیلتر های آب و همچنین سردوشی های ویتامین C در تبلیغات خود ضمن اشاره به لزوم حذف این ترکیبات در نقطه مصرف، کلر موجود در آب را عامل اصلی ریزش مو و خشک و حساس شدن پوست بدن می‌دانند. گرچه کلر ممکن است باعث خشک‌شدن، خارش و اگزما شود ولی میزان این آسیب به مقدار کلر بستگی دارد که اشاره کردیم مراکز بهداشتی و شرکت آب و فاضلاب همواره این میزان را کنترل می‌کنند که از محدوده مجاز فراتر نرود.

حتی مقدار کلر موجود در آب استخرها نیز کمتر از آن است که به پوست و مو آسیب بزند و اگر هم میزان آن بیشتر از حد استاندارد باشد، چون استفاده از آن محدود است، مشکلی ایجاد نمی‌کند مگر آنکه مواجهه فرد با چنین آبی طولانی باشد و بعد از شنا، موها را با شامپو و پوست را با صابون نشوید. در این حالت ماندن کلر در سطح پوست سر و بدن باعث ایجاد خارش، اگزما و تحریک و قرمزی پوست خواهد شد که البته می توان با استحمام و استفاده از شامپوی مناسب با PH متعادل قبل و پس از شنا و همچنین استفاده از کلاه های مخصوص حین شنا از اینگونه آسیب های احتمالی جلوگیری نمود. استحمام قبل از شنا از آن جهت در جلوگیری از آسیب کلر به مو مؤثر است که وقتی موها از آب اشباع می شوند، جذب مواد شیمیایی به آن ها کمتر خواهد شد.

در هر حال کلر آب باعث آسیب به ریشه و ریزش مو نمی‌شود ولی ممکن است ساقه را تحت تاثیر قرار دهد و حالت مو را نامناسب کند.

طبق نظر متخصصان پوست و مو، ریزش مو تا 80 درصد به وراثت مربوط است اما محیط نیز در آن بی‌تاثیر نیست.‌ گرد و غبار و آلودگی آب و هوا و‌ آب‌های سنگین که کلسیم بالایی دارند، می‌توانند باعث ریزش مو شوند. استرس و رژیم غذایی نامناسب نیز در این زمینه تاثیر دارد.

ادعای دیگری که عرضه کنندگان محصولات مجهز به فرایند حذف کلر از آب مصرفی مطرح می کنند، از بین رفتن شوره سر با استفاده از این محصولات است. این در حالی است که طبق نظر متخصصان مربوط، شوره سر در دو حالت ایجاد می‌شود: ابتلا به بیماری‌های پوستی مانند اگزما یا درماتیت سبوروییک که عامل آنها قارچ است و دوم به خاطر شستشوی بد و ناکافی موها و نوع شامپو؛ بنابراین این محصولات نمی‌توانند در حل این مشکل تأثیر داشته باشند.

نگرانی دیگر از جانب کسانی ابراز می شود که با تغییر مکان از شهر محل زندگی خود به شهر دیگری برای تحصیل و یا سربازی، با عارضه ریزش مو مواجه می شوند و ادعا می کنند این عارضه ناشی از تفاوت ترکیبات آب مصرفی محل زندگی با آب شهری است که به آن مهاجرت کرده اند اما با توجه به اینکه معمولاً سن شروع دوران دانشجویی و یا خدمت سربازی مصادف است با شروع دوره ریزش مو در افراد مستعد از نظر ژنتیکی و ارثی، این امر نمی تواند ارتباطی با کیفیت آب مصرفی داشته باشد. البته اگر سموم و یا فلزات سنگینی در آب وجود داشته باشد ممکن است باعث ریزش مو شود اما آب آشامیدنی که در شهرها به صورت تصفیه شده در نواحی مختلف کشور در اختیار مردم قرار دارد عاری از اینگونه ترکیبات می باشد.

این افراد معمولاً با دوری از خانواده و محل سکونت اصلی شان دچار استرس می شوند و این استرس و همچنین مشغله های دوران دانشجویی و یا محدودیت های دوران سربازی موجب تغییر رژیم غذایی و کاهش دریافت پروتئین، ویتامین ها، عناصر معدنی و سایر ریز مغذی های لازم برای حفظ و ارتقاء سلامت می شود که این عامل می تواند بر تغذیه و رشد مو نیز تأثیر منفی بگذارد.

بنابراین به احتمال زیاد علت ریزش مو در اثر این نقل مکان ها، به دلیل استرس ناشی از مهاجرت، تغییر رژیم غذایی، کمبود دریافت ریزمغذی ها و در نهایت به دلیل شرایط سنی است که فرد در آن قرار دارد؛ به هر حال ریزش مو به طور طبیعی از یک محدوده سنی شروع می شود و به نظر نمی رسد ریزش مو بر اثر تفاوت ترکیبات معمول آب مصرفی در نواحی مختلف، پایه علمی و منطقی داشته باشد.

منابع مورد استفاده:

1. مصاحبه هفته نامه سلامت با دکتر امیر هوشنگ احسانی، متخصص پوست
2. مصاحبه هفته نامه سلامت با دکتر محمدعلی نیل فروش زاده، متخصص پوست و رییس مرکز تحقیقات پوست و سلول های بنیادی
3. گفتگوی رادیو سلامت با دکتر کامران جزایری، متخصص پوست، مو و زیبایی

جهت مطالعه بیشتر:

1. فایل تصویری پاسخ دکتر مسعود کیمیاگر(متخصص تغذیه) به سؤال دانشجویان ساکن خوابگاه و شکایت از ریزش مو به دلیل کیفیت آب
2. در لینک "بهداشت فردی، محیط و لوازم بهداشتی و آرایشی" مطالب متنوعی درباره سلامت و بهداشت پوست و مو قرار خواهم داد.
   
   

دریافت فایل PDF

به بهانه روز بهداشت محیط:

ارتباط برای آموزش، و نه کنترل با دوربین مدار بسته

آموزش برای سلامت، و نه کمین برای جریمه

اجرای قانون پس از توجیه مشفقانه و نه چسباندن قبض جریمه بدون تفهیم اتهام

جریمه، آخرین حربه و نه اولین لقمه

هدف: ایجاد دلبستگی به قانون و نه دلزدگی از قانون

نتیجه: ارتقاء سلامت و نه اعصاب ناراحت

11 اسفند، روز ملی بهداشت محیط مبارک

فهرست مطالب:

دانلود فایل PDF جزوه

نقد هفته نامه سلامت(6)

داشتم درباره آلودگی هوا مجموعه مطالبی را جمع آوری می کردم که متوجه برخی تناقضات در اظهار نظر متخصصان در هفته نامه سلامت و پایگاه سلامتیران به مناسبت 29 دی(روز هوای پاک) طی سه سال اخیر شدم:

اولین نکته درباره ورزش کردن داخل منزل در شرایط آلودگی هوا بود. هفته نامه سلامت در سال 1390 از قول دکتر سعید قزوینیان، متخصص مغز و اعصاب و مدرس دانشگاه در این باره می نویسد: "ورزش‌کردن در روزهایی که میزان آلودگی هوا بالا می‌رود باید حتماً در یک محیط بسته انجام شود زیرا ورزش و حتی قدم‌زدن و پیاده‌روی در محیط باز می‌تواند باعث سردرد شود و علایمی ایجاد کند که خوشایند نیست. توصیه می‌کنم به جای پیاده‌روی در محیط باز از تردمیل استفاده کنید و در ورزشگاه‌های سرپوشیده یا در منزل ورزش کنید." (نسخه PDF )

اما دکتر روزبه نقشین، دبیر انجمن ریه ایران معتقد است "در این هوای آلوده مناسب‌تر است که کودکان ورزش و بازی نکنند، حتی در فضای منزل و محیط‌های سربسته"(پایگاه سلامتیران-سال 1389)

به این ترتیب آیا می توانیم با کاربرد دستگاه های تصفیه هوا، اثرات سوء آلودگی هوا در داخل منزل را کاهش دهیم؟

دکتر علیرضا ناطقیان، فوق‌تخصص بیماری های عفونی کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در همان هفته نامه سلامت شماره 354 (سال 1390) می گوید: "البته دستگاه‌های تصفیه‌کننده هوا برای منزل هم وجود دارند که انتخاب نوع آنها باید حتماً با مشورت انجام شود تا شاید بتوان زمانی از روز را به واسطه استفاده از این دستگاه‌ها از آلاینده‌ها پاک کرد".

و در همان صفحه دکتر رسول‌ علیانژاد، فوق‌تخصص ریه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان آب پاکی را روی دست خوانندگان می ریزد و می گوید: "بررسی‌هایی که انجام شده، نشان داده است استفاده از این دستگاه‌های تصفیه هوای خانگی هم تاثیری روی بیماری‌های آسم و برونشیت مزمن ندارد".

اما جالب توجه اینجاست که علی رغم این اظهار تردیدها و اعلام بی تأثیر بودن این دستگاه ها در تصفیه هوای داخل منزل، به کرّات شاهد تبلیغ این دستگاه ها در هفته نامه سلامت هستیم(مثلاً تبلیغ پایین صفحه 6 شماره 400 را ببینید)

در شماره 404، صفحه موضوع ویژه دکتر لیدا عطارد، فوق‌تخصص آسم و آلرژی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران در پاسخ به این سؤال که "تکلیف ما چیست؟" می گوید: "... اگر می‌توانید از فیلترهای تصفیه هوا در منزل استفاده کنید." که فکر می کنم برای تعیین تکلیف مناسب تر همین باشد که مردم را ترغیب به استفاده از فیلترهای موجود در منزل(هودهای آشپزخانه) کنیم که هم در دسترس است و هم لازم نیست خرج اضافه بابت خرید دستگاه هایی کنیم که در کارایی آن ها تردید وجود دارد.

در سایت وزارت بهداشت در این زمینه آمده: مهار آلودگی هوای منزل با هودهای آشپزخانه امکانپذیر است؛ هودهای آشپزخانه می‌توانند در مهار کردن آلودگی هوای خانه نقش مؤثری داشته باشند. به گزارش وب‌دا، به نقل از نشریه علوم محیط زیست محققان با انجام بررسی‌های خود در کشور آمریکا مشاهده کردند هودهای آشپزخانه نیز می‌توانند راهی برای مبارزه با آلودگی هوای داخل خانه باشند و به شدت در کاهش این آلودگی مؤثرند. براساس این گزارش محققان ضمن بیان این که هودها قدرت‌های مختلفی دارند افزودند: این روند کاهشی در میزان آلودگی بستگی به نوع قدرت آنها داشته و تأثیرات مطلوب حاصل از آنها در کاهش آلودگی بین 70 تا 90 درصد متغیر است.

به هر حال اگر متخصصی می گوید طبق بررسی ها، دستگاه های تصفیه هوای خانگی تأثیری ندارد، باید بدانیم این بررسی ها کجا و روی چه نوع دستگاه هایی انجام شده است تا مشخص شود که آیا واقعاً تمام انواع مختلف و بیشمار این دستگاه ها بی تأثیر هستند؟

• این یادداشت از سوی پایگاه اینترنتی و بسته فرهنگی عمارنامه نیز منتشر گردید.
  http://www.ammarname.ir/link/18055

نقد برخی دیدگاه های دکتر روازاده(4)

برای ضدعفونی آب از ترکیبات مختلف کلر استفاده می کنند که یکی از این ترکیبات شامل هیپوکلریت سدیم می باشد. این ترکیب وایتکس نام دارد ولی غالب مردم تنها محلول های آماده در بازار برای ضدعفونی سطوح محیطی را به نام وایتکس می شناسند؛ لذا طرح این ادعا که به آب شرب وایتکس می زنند نوعی مغالطه محسوب می شود. چرا که اصولاً طرز تهیه و نوع کاربرد ترکیب هیپوکلریت سدیم برای مصارف ضدعفونی سطوح با طرز تهیه و کاربرد این ترکیب برای مصارف ضدعفونی آب تفاوت دارد و آب مصرفی همواره از تصفیه خانه تا نقاط مختلف مصرف عموم در شهرها و روستاها تحت نظارت شرکت آب و فاضلاب و مراکز بهداشتی بوده که ضمن سنجش و کنترل روزانه حد مجاز میزان کلر باقی مانده در آب، آزمایشات مختلف میکروبی و فیزیکوشیمیایی در آزمایشگاه های مجهز مرجع نیز به منظور حصول اطمینان از سلامت آب انجام می شود.

مقاله ذیل پاسخی است به این ادعا و برای رفع نگرانی عموم در این زمینه؛ ضمن اینکه برخی واقعیاتی که زمینه ساز اینگونه نگرانی هاست و در اطلاعیه مرکز سلامت وزارت بهداشت ذکر نشده، مطرح می شود:

نکاتی درباره آب سالم(2)- آیا به آب آشامیدنی وایتکس می زنند؟

امروزه از ترکیبات کلر برای مصارف مختلف ضدعفونی استفاده می شود که یکی از این ترکیبات شامل هیپوکلریت سدیم یا همان وایتکس یا آب ژاول(با درصدهای متفاوتی از کلر فعال) می باشد اما غلظت های مختلفی از این ماده برای مصارف گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال برای ضدعفونی سطوح مختلف محیطی از محلول های آماده در بازار -که به همین نام وایتکس معروف است- استفاده می کنند؛ این محلول ها معمولاً دارای 5% کلر فعال هستند که طبق دستورالعمل درج شده روی بطری آن، رقیق سازی و برای ضدعفونی سطوح مختلف محیطی استفاده می شود.

استفاده از کلر برای گندزدایی آب نیز از ابتدای قرن بیستم آغاز شده است. کلر علاوه بر اینکه میکروب کش خوبی است قادر است بعضی از مواد معدنی و آلی موجود در آب را نیز اکسید و از محیط عمل خارج نماید.
کلرزنی برای ضدعفونی آب به دو صورت گازی و مایع می باشد. کلرزنی به صورت گازی به دلیل ملاحظات ایمنی در تأسیسات کلرزنی نزدیک مناطق مسکونی ممنوع شده است و کلرزنی به صورت مایع نیز از طریق محلول نمودن پودر کلر با غلظت مشخص در آب صورت می گیرد.
پودر کلر برای ضدعفونی آب در قالب دو ترکیبت مختلف(تحت عنوان پرکلرین) در بازار وجود دارد: هیپوکلریت کلسیم و هیپوکلریت سدیم(یا همان وایتکس)

برای گندزدایی آب ابتدا غلظت مشخصی از محلول پودر کلر با آب در واحدهای کلرزنی تهیه می شود سپس عملیات تزریق این محلول به منابع آب به نحوی تنظیم می شود که پس از ترکیب کلر با ناخالصی های آب، میزان مشخصی از کلر باقی مانده آزاد در شبکه مصرف برای از بین بردن آلودگی های ثانویه همواره موجود باشد.
درواقع یکی از مهمترین مزیت کاربرد کلر برای گندزدایی آب نسبت به سایر روش های گندزدایی(از جمله جوشاندن، کاربرد ازن، اشعه فرابنفش و ...) وجود همین کلر باقی مانده آزاد برای کنترل آلودگی های ثانویه است.
آلودگی ثانویه در شبکه آبرسانی می تواند بر اثر شکستگی ها، اتصالات ناجور، نشت آلودگی فاضلاب و ... ایجاد شود. کنترل آلودگی ثانویه در استخرها نیز حائز اهمیت است که با توجه به بار آلودگی حاصل از بدن شناگران و احیاناً مواد دفعی آنان(به خصوص کودکان) میزان کلر باقی مانده بیشتری نسبت به مصارف شرب در شبکه های آبرسانی مورد نیاز است و در صورت ناکافی بودن میزان کلر باقی مانده امکان غلبه بر عوامل بیماریزا و تأمین سلامت مصرف کنندگان فراهم نمی باشد.

مزیت دیگر کاربرد کلر، امکان اندازه گیری میزان کلر باقی مانده در آب به وسیله تجهیزات ساده کلرسنجی می باشد.
میزان مجاز کلر باقی مانده در شبکه آب شرب باید حداقل 0/2 و حداکثر 0/8 میلی گرم باشد که البته این مقدار در منابع ذخیره آب، شرایط اضطراری و همه گیری ها(مانند موارد شیوع وبا) باید 1 میلی گرم در لیتر باشد. میزان مجاز کلر باقی مانده در آب استخر نیز باید 3-1 میلی گرم در لیتر باشد.

قابل ذکر است از محلول های آماده وایتکس رایج برای ضدعفونی سطوح محیطی نیز می توان برای ضدعفونی آب استفاده کرد چرا که تفاوتی در عملکرد این محلول ها با ترکیب پودر هیپوکلریت سدیم وجود ندارد و برای ضدعفونی آب به وسیله این محلول ها( با نام تجاری وایتکس) می توان 20 قطره از آن را به یک لیتر آب افزود(البته به شرط آنکه مراقبت کنیم که PH آب از حد مجاز 7/2 تا 8 فراتر نرود). اما در عمل این کار مقرون به صرفه نیست چرا که این محلول ها از انواع پودرهای پرکلرین گران تر می باشد؛ لذا بعید به نظر می رسد افرادی مثلاً برای ضدعفونی آب استخر از این روش استفاده کنند.

ضدعفونی آب به وسیله ترکیبات کلر می تواند عوامل بیماری های حصبه(وبا)، اسهال خونی و سایر بیماری‌های عفونی را که از آب منتقل می‌شوند، از بین ببرد؛ علاوه بر این کلر به دلیل قدرت اکسیدکنندگی، مزه و بوی آب را کنترل می کند، از رشد جلبک ها جلوگیری می کند، آهن و منگنز را از آب جدا می کند، سولفید هیدروژن را در آب حذف می کند، رنگ بعضی مواد آلی را از بین می برد، از تشکیل لجن در شبکه توزیع جلوگیری می کند و ... که هیچ یک از فرایندهایی که تا کنون به عنوان جایگزین کلر معرفی شده اند نتوانسته اند از نظر تنوع کاربرد با کلر رقابت کنند و در مواردی که از سایر روش های ضدعفونی آب استفاده می شود، فرایند کلریناسیون نیز در کنار آن به کار می رود.

اما با وجود این همه مزایا، کلرباقیمانده می تواند در اثر ترکیب با مواد آلی موجود در آب ترکیباتی موسوم به تری هالومتان ها را تولید کند که شواهدی مبنی بر احتمال سرطان زایی این ترکیبات در دراز مدت وجود دارد؛ لذا از آنجا که با توجه به مزایای یاد شده، چاره ای جز استفاده از این ماده برای کنترل بیماری های عفونی - که در کوتاه مدت باعث همه گیری و افزایش مرگ و میر مصرف کنندگان آب های آلوده می شوند- نداریم، می توانیم برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان در دراز مدت توصیه های ذیل را به کار بندیم:
1- کلر باقی مانده همواره کنترل شود که از محدوده مجاز فراتر نرود(که این کار از سوی کارشناسان شرکت های آب و فاضلاب و مراکز بهداشت به صورت روزانه در نقاط مختلف مصرف انجام می شود)
2- هنگام شنا در استخر تا حد امکان از بلع آب خوددری کنیم. 
3- بدانیم که به هر حال مصرف آب ضدعفونی شده به وسیله کلر از نظر احتمال سرطان زایی به مراتب سالم تر و کم خطر از برخی مواد غذایی(نظیر انواع غذاهای آماده و فست فودها، سوسیس، کالباس و ...) که در آن ها از مواد نگهدارنده ای چون ترکیبات نیترات استفاده می کنند، می باشد و باید مصرف آن ها را به حداقل ممکن(ماهی یک بار) برسانیم.

منابع مورد استفاده: 
1- کتاب اصول بهداشت محیط-تألیف مهندس حسن امیربیگی
2- کتاب بهداشت محیط و ایمنی کار - تألیف زهرا بهنودی
3- کتاب آب و ارگانیسم ها- ترجمه بهروز اکبری و حسین علیدادی- شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان
4- مصاحبه دکتر کاظم ندّافی (رییس مرکز سلامت وزارت بهداشت) با خبرگزاری ها

دانلود فایل PDF همین مطلب در یک نشریه دانشگاهی

قبلاً در یاداشتی از ادعای عجیب سایت دکتر روازده گفتم که با برداشتی خلاف واقع از یک بخشنامه شرکت آب و فاضلاب تیتری زده بودند تحت عنوان بخشنامه شرکت آب و فاضلاب در مورد مخاطرات آب کلر و ادعا کرده بودند: "تا زمانی که دکتر روازاده تاکید بر این مساله داشتند که آبی که بدینگونه در کشور تصفیه می‌شود برای سلامتی بدن مضر است عده‌ای با نام تخصص به شدت مقابله می‌کردند ولی دیدیم چگونه طبق همین بخشنامه به یکباره صد وهشتاد درجه  جریان به نفع حامیان سلامت تغییر موضع از طرف سازمان آب تهران صورت گرفته است."

این در حالی بود که موضوع بخشنامه مزبور درباره ضرر کلر برای سلامتی بدن نبود بلکه به لزوم تغییر فرایند کلرزنی از شکل گازی به شکل مایع - آن هم فقط در مراکز دارای تراکم جمعیتی و فقط به دلیل ملاحظات ایمنی- تأکید داشت.

و من هم اصلاً بحث نکردم که کلر برای سلامتی ضرر دارد یا ندارد و من فقط پرسیدم کجای بخشنامه گفته استفاده از آب کلردار برای سلامتی بدن ضرر دارد؟(و اتفاقاً بخشنامه در ادامه به مزایای کلرزنی در تأمین بهداشت آب تأکید داشت.)

اما واکنش برخی طرفداران دکتر روازده از ادعای عجیب سایت ایشان، عجیب تر بود. آن ها به جای بحث علمی و منطقی به توهین و تحقیر و تمسخر روی آوردند و تخصص مرا یک مشت علوم وارداتی ترجمه شده غربی ها و دیکته شده از جانب صهیونیست ها دانستند که من در حال نشخوار آن ها هستم! و امر فرمودند با توجه به اینکه اهل پژوهش نیستم روی حرف استاد حرف نزنم!

این در حالی است که تخصص اینجانب(یعنی مهندسی بهداشت محیط) شامل همان علومی می شود که مبلغان طب اسلامی به استناد آن مبانی طب مدرن را به چالش می کشند.

در مقاله ای تحت عنوان "خطاها و خطرات پزشکی جدید" در ماهنامه صبح، شماره 88 (دی ماه 1377) به نقل از  کتاب "جهان در سراشیبی سقوط"(صفحه 209) آمده: "حقیقت این است که پزشکی درمانی امروزی نقش کوچکی در از بین بردن بیماری های عمده مرگبار ایفا کرده است و چندان حق ندارد ادعا کند که سهم بزرگی در افزایش عمر دارد. از چند بررسی معلوم شده است که عوامل عمده دست اندرکار بودن افزایش عمر در 150 سال گذشته، بهداشت و بهسازی و بهبود تغذیه بوده است. "

در اولین جلسات غرب شناسی هم که به همت مدیر مسؤول این نشریه(آقای مهدی نصیری) برگزار شد من شرکت کردم و اولین کتابی هم که ایشان معرفی کرد همین کتاب "جهان در سراشیبی سقوط" بود که آن را تهیه و مطالعه کردم.

همانطور که ملاحظه می کنید در اینجا تا به حال در 5 قسمت تحت عنوان "نقد هفته نامه سلامت" نشریه متعلق به مبلغان طب مدرن را نقد کردم و نه تنها هیچگونه توهین و تحقیری از آن ها دریافت نکردم بلکه هفته نامه سلامت با کمال احترام بخش هایی از نقدهای مرا منتشر کرد و بسیار جای تأسف است که در اولین قسمت از نقد برخی دیدگاه های مبلغان طب اسلامی، سایت دکتر روازاده از تأیید و درج کامنت اینجانب - که صرفاً یک اظهار نظر تخصصی بود- خودداری می کند و برخی طرفداران ایشان هم به این شکل برخورد می کنند:

خسرو: ابله 70درصدی فاضلاب.. تو فکر میکنی درسهای دانشگاهی وحی منزله؟ هرچی خواندی دست نوشته صهیونیستها و اروپائیهای بی فرهنگ و کثافته .هر اولاغی که بره دانشگاه باسواد به حساب نمیاد.

محمدجواد: من فک میکنم تو یا از هیچی خبر نداری یا خودتم با صهیونیستا هستی اخه احمق این دیگه چه گیریه که تو دادی؟این مطلبی که تو نوشتی بوی اینو میده که خودت صهیونیستی...

رها: تا ما رو به کشتن ندین که راحت نمیشینیدبعدم میگید چرا کورکورانه تقلید میکنید...از کدوم کتاب های شما راست حسینی بخونیم.نا مسلمونا..

محمود: سلام ... یه لطفی بکن شما درباره مطلبی که اطلاعات ندارین نظر ندین ... من خودم یکی از طرفدران پر و پا قرص دکتر روازاده هستم و با جون و دل از ایشون دفاع میکنم ... کلر خطرناکترین گاز در دنیاست همه هم اینو میدونن ... تو این آپتون همه محکومتون کردن لطف کن یکم فکر کن .... یا حق

همچنین یادداشتم را در سایت تبیان هم درج کردم که توجه شما را به برخی نظرات درج شده ذیل آن جلب می کنم:

امین رستمی: جناب کارشناس با چند واحد پاس کردن در دانشگاه که همش بدون کمو کاست از اون ور میاد رو حرف استاد حرف نزن دکتر روا زاده پژوهش می کنه ولی تووووووووو فقط حرفای اون ورو نشخار می کنی

محمد لاله: داداش ، محترم ، کارشناس ! مگر با پاس کردن چند واحد علوم ترجمه شده غربی که تو دانشگاهها می خونند میشه تخصص پیدا کرد ، شما به جای طرفداری از وزارت بهداشت به صورت علمی و تحقیقی و بومی ( مخصوصا) بااین موضوع برخورد کن

طرفدار دکتر روازده: تو هم واحدهای امروزی رو خوندی نه طب قدیم رو وای از دست همون واحد های این زمان که همه رو بیچاره کردن

و اما درباره بحث کلرزنی آب اخیراً یادداشتی در یکی از نشریات دانشگاهی منتشر کردم که إن شاءالله به زودی در یادداشت بعدی آن را درج خواهم کرد.