سلامت و سبک زندگی/18

مصیبت های یک بار مصرف/3- به مناسبت عید سعید غدیر

عید سعید غدیر روزی است که به منظور تجدید بیعت با ولایت امیرالمؤمنین حضرت علی (علیه السّلام) جشن می گیریم؛ پس چه بهتر که با توجه به تأکیدهای مکرّر مقام معظّم رهبری در خصوص لزوم اصلاح سبک زندگی، در جشن هایمان به این امر مهم توجه کنیم.

امام علی (علیه السّلام) فرمودند: «رسول خدا (صلی الله و علیه وآله) از ریختن سم حتی در سرزمین ‌های مشرکین نهی فرموده است» (1)

لیوان های یک بار مصرف پلاستیکی به جهت دیر تجزیه شدن در طبیعت (حدود 200 تا 500 سال) و دارا بودن مواد سمّی (بیسفنول، دی اکسین ها، آنتیموآن، فتالات ها، منومرها، آرسنیک و ...) و وارد شدن تدریجی این مواد به طبیعت، به مرور زمان موجب آلودگی آب و خاک می شوند.

لذا استفاده بی رویه از این ظروف می تواند مصداقی از «ریختن سم در طبیعت» باشد که طبق فرمایش مولای متّقیان، حتی در سرزمین مشرکین نیز مجاز نیستیم چنین منکری را مرتکب شویم.

این روزها به دلیل اثبات عوارض استفاده از ظروف یک بار مصرف و به منظور حفاظت از محیط زیست و کاهش آسیب رسانی بیشتر به طبیعت، در بسیاری از کشورها استفاده از این ظروف ممنوع و یا محدود شده است و روز به روز بر تعداد این کشورها افزوده می شود؛ لذا از آنجا که حضرت علی (علیه السّلام) ما را به خدا قسم داده است که مبادا دیگران در عمل به قرآن از شما سبقت بگیرند (2)، بر ما -که بر اساس آموزه های قرآنی معتقدیم «تابلوی زیبای آفرینش، امانت الهی به دست بشر است»(3)- لازم است که در این زمینه پیشتاز باشیم و به طور جدّی و با سرعت بیشتری به این سیر تولید و مصرف بی رویه ظروف و سایر مواد پلاستیکی (نظیر سفره های یک بار مصرف) پایان دهیم. ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/17- تدبیر برای کاهش تهدید و آسیب های ناشی از آن

از جمله آسیب های سبک زندگی ما عبارت است از اینکه گاهی تصوّر می کنیم چون اعمال و مناسک حقّی را می خواهیم انجام دهیم، تحت تدبیر الهی هستیم و نیاز به اتّخاذ تدبیر خاصی نیست.

در حالی که همه شنیده ایم که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) در پاسخ به یکی از اصحاب خود که معتقد بود «کسی که به خدا توکل می کند زانوهای شترش را نمی بندد»، فرمود «زانوهای شترت را ببند و به خدا توکل کن.» (1)

همچنین امام حسین (علیه السلام) با وجود آن که می دانست در روز عاشورا خود و همه یاورانش به شهادت می رسند و زن ها و بچه ها نیز به اسارت خواهند رفت، اما با وجود این، همه سعی و تلاش خود (نظیر نحوه چیدمان خیمه ها و قرار دادن افراد آسیب پذیر خانواده در حلقه مرکزی محافظت شده توسط مردان جنگی، کندن خارهای بیابان در اطراف خیمه ها برای کاهش آسیب به کودکان و ...) را به کار بست تا خود همراهانش هر چه کمتر و هر چه دیرتر با آسیب ها و تهدیدها مواجه شوند. (2)

شاید بدانید که در جریان حج خونین سال 66، اعلام شد که زنان و جانبازان به دلیل آنکه در صف جلوی راهپیمایی برائت از مشرکین مسقر شده بودند، بیشتر و زودتر از همه دچار آسیب شدند.

گرچه حجاج ما به تکلیف شرعی و انسانی خود در برپایی این راهپیمایی عمل کردند، اما اگر بخواهیم بعد از گذشت 30 سال یک آسیب شناسی در این زمینه داشته باشیم باید بگوییم که در روزهای قبل از آن فاجعه، نشانه هایی از تهدید وجود داشت (3) ولی شواهد امر و حوادث بعدی حاکی از آن است که متأسفانه مسؤولان امر نسبت به این تهدیدها توجّه کافی نداشتند، چرا که تدبیر اقتضا می کرد در مقابل هر گونه تهدید و یا حتی احتمال آن، پیش بینی های لازم به عمل آید و راه های کاهش آسیب های ناشی از انواع تهدیدها مورد ارزیابی و اجرا قرار گیرد و از قبل به گونه ای برنامه ریزی شود که اگر تهدیدی صورت گرفت، آسیب های ناشی از آن تا حد امکان به حداقل برسد. ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/16

احترام به قانون/1- به مناسبت عید سعید قربان

شاید شنیده باشید زمانی که امام خمینی (ره) در پاریس و درمحله نوفل لوشاتو بودند، برخی از همراهان امام گوسفندی ذبح کردند.
طبق قانون کشور فرانسه، ذبح حیوانات در خارج از کشتارگاه ممنوع است.
امام وقتی که با خبر شدند این کار خلاف قانون کشور فرانسه است، فرمودند «من از گوشت این گوسفند نمی خورم.» (1)

امّا آیا امروز در کشور اسلامی خودمان چنین قوانینی برای حفظ پاکیزگی محیط زیست و سلامت مردم وجود ندارد؟ ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/15-  راهکارهای حفظ محیط زیست در سفر به عتبات

معمولاً فلسفه و هدف از سفرهای زیارتی را کسب آرامش روحی و روانی و عرض حاجات و نیازهای مادی و معنوی خود به درگاه ائمه معصومین (علیهم السّلام) تلقّی می کنیم.

امّا به نظر می رسد فلسفه و هدف اصلی زیارت آن ذوات مقدّس فراتر از این ها باشد و آن عبارت است از پیوند و همخوانی هر چه بیشتر بین امام و مأموم.

با این نگاه، سفرهای زیارتی می توانند فرصت هایی باشند برای اصلاح سبک زندگی و تمرین سبک زندگی سالم و مورد رضایت اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السّلام) باشد.

از جمله آسیب هایی که بر سبک زندگی ما عارض شده است و نیاز به اصلاح دارد، عبارت است از مصرف بی رویه ظروف یک بار مصرف به بهانه رعایت بهداشت و بدون توجه به پیامدهای زیست محیطی آن.

این در حالی است که با قدری تلاش و دغدغه ذهنی می توان راه حل های بهتری را برای رعایت بهداشت مدّ نظر قرار داد که آسیب های جانبی کمتری داشته و سازگار با محیط زیست باشد.

حتی گاهی اوقات این موضوع هیچ ارتباطی با مقوله رعایت اصول بهداشتی ندارد و صرفاً به دلیل رواج یک عادت غلط و روحیه راحت طلبی به سراغ ظروف یک بار مصرف می رویم. ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/14
سهل انگاری با نقاب مقدّسات/4
توجیه حوادث با مقدّسات

در یادداشت قبلی (1) با استفاده از احادیثی از پیشوایان دینی به اهمّیت محکم کاری در امور پرداختیم؛ امّا متأسفانه در عمل این بیگانگان هستند که در این زمینه ها از ما بهتر عمل می کنند.

آن ها وقتی با حادثه ای رو به رو می شوند به مطالعه و بررسی دقیق علل وقوع آن می پردازند و به گونه ای تلاش و برنامه ریزی می کنند تا احتمال تکرار حادثه و یا آسیب های ناشی از آن را به حداقل برسانند. (2)

ولیکن بعضی از ما نه تنها سهل انگاری های خود را با مقدّسات توجیه می کنیم، بلکه حتی زمانی که با حوادث ناشی از بی احتیاطی هایمان رو به رو می شویم باز هم به جای عبرت گیری از حوادث، وقوع آن ها را نیز با مقدّسات توجیه می کنیم.

نمونه بارز این مسأله را می توانیم در حادثه تلخ آتش سوزی مسجد ارگ در محرّم سال 83 ببینیم که منجر به جان باختن 78 تن از هموطنانمان شد.

در بررسی این حادثه به سه نوع روایت برمی خوریم: ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/13

سهل انگاری با نقاب مقدّسات/3

در ایامی که به مقتضای شرائط خاص پیاده روی اربعین، توصیه های بهداشتی را در شبکه های اجتماعی ارسال می کردم، یکی از دوستان در واکنش به این توصیه ها اعتقاد داشت «نذری امام حسین (علیه السلام) همه اش شفاست!»:

و می گفت : «امام حسین (علیه السّلام) خودش حواسش به دستگاهش هست» ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/12- لعاب مقدّسات بر رفتاهای ناسالم

سنّت حسنه پیاده روی اربعین با نوع سبک زندگی خاصی که ترویج می کند می تواند نقش به سزایی در تمدن سازی نوین اسلامی داشته باشد و یکی از بهترین فرصتی هایی است که با بهره گیری از آموزه های فرهنگی و اجتماعی آن می توان به ترویج یک سبک زندگی سالم پرداخت ولیکن اگر چنانچه قدر این ظرفیت گرانقدر را ندانیم، فرصت سوزی و در حقیقت کفران نعمت کرده ایم و اصولاً هر پدیده ای با بدسلیقگی می تواند به ضدّ خود تبدیل شود.

عُلما و پیشوایان ما همواره تأکید می کنند که به همه کارها و فعالیت های خود رنگ و لعاب خدایی بدهیم؛ به این معنا که همواره کاری را انجام دهیم که بشود به آن رنگ و صبغه الهی داد.

اما یکی از آسیب های سبک زندگی ما آن است که گاهی تمنّیات نفسانی و رفتارهای ناسالم خود را با مقدّسات توجیه می کنیم.

زائری را در نظر بگیرید که پس از بازگشت از زیارت عتبات عالیات، اینچنین به وصف حال معنوی خود می پردازد: «جایتان خالی بین الحرمین! قلیان چاق کرده بودیم یک پُک می زدیم نگاهی به حرم حضرت عباس (سلام الله علیه) می انداختیم، یک پُک دیگر و نگاهی به حرم امام حسین (علیه السّلام) ... » !!!

و یا زائر دیگری در مسیر پیاده روی اربعین تصویری از قلیان مورد استفاده اش را در استوری اینستاگرامش قرار می دهد و روی آن هشتک #فی_طریق_الکربلا می زند!: ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/11

امام رضا (علیه السّلام) در حدیثی به مذمّت 7 دسته از افراد می پردازند که خودشان را مسخره کرده اند؛ اولین گروه از این افراد، کسانی هستند که از خدا توفیق می طلبند و کوششی نمی کند (1).

بدتر از این افراد می توانند کسانی باشند که نه تنها تلاشی جهت کسب توفیق مورد نظر خود نمی کنند، بلکه در جهت مخالف الزامات آن توفیق عمل می کنند که در یکی از بخش های قبلی به نقد افرادی پرداختیم که برای شفای مریضی خود و دیگران دست به دعا برمی دارند و در عین حال، حاضر به اصلاح سبک زندگی بیماری زای خود نیستند (2).

امّا باز هم بدتر از این افراد می توانند کسانی باشند که متوّلی اداره بخشی از جامعه هستند و باید مروّج سبک زندگی سالم باشند، امّا به وظیفه خود در این زمینه عمل نمی کنند.

شاید مساجد نوسازی را در سطح شهر دیده باشید که متولّیان آن برای تأمین هزینه های تکمیل ساخت و ساز مسجد، بخشی از ساختمان آن را به عنوان واحدهای تجاری اجاره می دهند بدون اینکه با دقّت و حساسیت، تأثیر مثبت و منفی سبک معماری، نحوه تبلیغات و نوع خدمات این واحدها را بر رشد و تعالی جامعه اسلامی مد نظر قرار دهند.

وقتی رهبر جامعه اسلامی از لزوم آسیب شناسی سبک زندگی، نظام سازی و پایه ریزی تمدّن نوین اسلامی سخن می گوید، اگر مساجد ما در این زمینه الگو نباشند، دیگر چه دَم و دستگاهی می خواهد الگو باشد؟

کسانی که دغدغه اجرای فرامین ایشان را دارند، نباید به اصطلاح هردمبیل عمل کنند بلکه باید در تصمیم گیری ها و عملکردهای خود، الگو و تابلویی از تمّدن نوین اسلامی را به جامعه نشان دهند.

تمدّنی که قطعاً یکی از محورهای آن، افزایش طول عمر و سطح سلامت مردم آن است.

حال چگونه می شود بخشی از ساختمان مسجد را به یک فست فودی اجاره داد تا با ترویج سبک تغذیه ناسالم، آمار بیماری ها را در جامعه بالا ببرد، سپس در همان مسجد برای شفای بیماران دست به دعا برداشت؟!

آیا در این صورت طبق فرمایش امام رضا (علیه السّلام) خودمان را مسخره نکرده ایم؟                     

این در حالی است که همه متخصصان سلامت -چه از طیف سنّتی و چه از طیف مدرنشان- معتقدند که «فست فودها یکی از عوامل بروز سرطان هستند» و افتتاح هر مغازه فست فود را مساوی کاهش طول عمر و سطح سلامت مردم جامعه می دانند (3).

علماء دینی نیز در همین مساجد به ما آموخته اند که صِرف دعا کردن به زبان قال و حال کفایت نمی کند و شرط اصلی اجابت دعا، هماهنگی با زبان استعداد است.

لذا نمی توان به زبان قال، برای شفای بیماران دعا کرد و به زبان استعداد، سبک زندگی بیماری زا را ترویج کرد!، چرا که به تعبیر خواجه عبدالله انصاری: «دانسته به خرابات شدن رواست و ندانسته به مناجات رفتن خطاست ... طاووس را رنگ باید و رفتار عندلیب را آهنگ باید.»

پی نوشت ها: 

1- مَن سَألَ اللهَ التَّوفیقَ وَ لَم یَجتَهِد، فَقَدِ استَهزَءَ بِنَفسِهِ/ مسند الامام الرضا علیه السلام، ج 1، ص 283
2- سبک زندگی بیماری زا، ره آورد نظام منقطع از وحیِ استعماری+صوت
3- غذاهای سرطان زا، بلای جان مردم+صوت

لینک در کانال تلگرامی کشکول سلامت

سلامت و سبک زندگی/10
به بهانه «هفته تربیت بدنی و ورزش»

تعیین نمادین روز یا هفته ای از سال تحت عناوین مختلف به این معنی است که آن عنوان و حقیقت مورد غفلت واقع شده است.

در میان روزها و هفته های پرشمار نمادینی که در مهرماه تعیین شده، 26 مهر ماه به عنوان «روز تربیت بدنی و ورزش» و از این روز تا دوم آبان ماه نیز هفته ای به همین عنوان نامگذاری شده است.

برای تحقّق اهداف این نامگذاری ها معمولاً سراغ اقشار مختلفی می روند و من قصد دارم در اینجا به سبک زندگی قشر کارمند و تأثیر آن در تحقّق یا عدم تحقّق این اهداف بپردازم.

برخی سازمان ها اهمیّت فراوانی برای ورزش کارکنان قائل هستند؛ در این سازمان ها طبق «آیین نامه توسعه و تعمیم ورزش کارکنان»، «کمیته امور ورزشی» متشکل از افراد صاحب نظر و علاقمند به امور ورزش به ریاست معاون اداری و پشتیبانی دستگاه مربوط تشکیل می شود و بودجه قابل توجهی هم برای توسعه و ترویج کارکنان اختصاص می دهند.

گرچه در ماده 12 این آیین نامه تصریح شده است «زمان انجام فعالیت های ورزشی کارمندان دولت خارج از ساعات اداری است» اما در ادامه آمده است:«در مواقع لزوم و حسب ‌نظر مدیر بلافصل، استفاده از‌ مأ‌موریت اداری برای شرکت در تمرینات یا مسابقات ورزشی حداکثر تا 4 ساعت در هفته مجاز است.»

امّا سازمان هایی که به نقش ورزش در تأمین سلامت جسم و روان کارکنانشان و در نهایت تأثیر آن در افزایش بازدهی و روحیه و انگیزه کاری واقف هستند، آن 4 ساعت را مختص به اعضاء تیم های رسمی ورزشی و شرکت کنندگان در رقابت ها و مسابقات ورزشی نمی دانند و به منظور افزایش سطح سلامت جسم و روان کارمندانشان، مجوّز می دهند تا هر کارمندی به مدت 4 ساعت در هفته - چه در ساعات اداری و چه به عنوان اضافه کاری- به فعالیّت های ورزشی بپردازند(1).

و برخی سازمان ها نیز متأسفانه نه تنها بودجه و بسته های حمایتی خاصی را برای تشویق کارکنانشان در نظر نمی گیرند، بلکه وقتی می بینند برخی کارکنان در بخش محدودی از ساعات اضافه کاری شان بدون ثبت کارت خروج از امکانات ورزشی سازمان بهره می برند، بخشنامه صادر می کنند که «انجام فعالیت ورزشی به عنوان اضافه کاری، وجاهت قانونی ندارد»!

و چندی بعد نیز این «دلواپسانِ بیت المال» برای محکم کاری بیشتر، فردی را در اماکن ورزشی اجیر می کنند تا اسامی کارمندان مراجعه کننده را ثبت و به کارگزینی ارسال کنند تا سر ماه به ازای هر جلسه استفاده از امکانات ورزشی سازمان، یک ساعت و نیم از اضافه کاری آن ها کسر شود! (2) ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/9
لیوانِ همراه به جای یک بار مصرف/2

دوم اردیبهشت به عنوان روز زمین پاک نامگذاری شده است تا در نگاه مان نسبت به زمین تجدید نظر کنیم و هر کجا از سبک زندگی مان به این کره خاکی آسیب می رساند، آن را اصلاح کنیم.

پیشتر به لزوم اصلاح الگوی مصرف به منظور کاهش تولید زباله اشاره کردیم و برای فرهنگ سازی در جهت کاهش استفاده بی رویه از لیوان های یک بار مصرف، پیشنهادِ به همراه داشتنِ لیوانِ شخصی را مطرح نمودیم(1) چرا که یکی از مهم ترین اقدامات اصلاحی در جهت حفاظت از محیط زیست، تلاش در جهت کاهش تولید زباله (به خصوص زباله های پلاستیکی که تجزیه آن در طبیعت تا چند صد سال به طول می انجامد) می باشد.

لذا در کنار آبخوری ها اطلاعیه ای را برای ترغیبِ افراد به استفاده از لیوانِ شخصی، طراحی و نصب کردیم.

امّا متأسفانه برخی به بهانه های گوناگون همچنان خواستار قرار دادن لیوان های یک بار مصرف در کنار آبسردکن ها هستند و آخرین مورد از این دست اعتراض ها روز دوم اردیبهشت - که اتفاقاً مصادف با «روز زمین پاک» بود- در یک کانال منتسب به جمعی از دانشجویان مطرح شد که در واکنش به اطلاعیه ی توزیع شیر و ترویج تغذیه سالم در هفته سلامت، اعتراض داشتند که به جای این کارها لیوانِ یک بار مصرف کنار آبسردکن ها بگذارید!

امّا شما که خود را طالب اصلاح می دانید، نمی خواهید با اصلاح الگوی مصرف، سلامت جامعه و صیانت از محیط زیست را تضمین کنید؟

به راستی این همه که گوشی های خفن داخل جیب ها و انواع ابزارآلات باکلاس داخل کیف ها و کوله پشتی ها چپانده می شود، جایی برای یک لیوانِ سبکِ کم حجم وجود ندارد؟

حتماً باید لیوانی را که ابر و باد و مه و خورشید در کار شدند تا ساخته شده، یک بار مصرف کرد و آن را دور انداخت تا دوباره ابر و باد و مه خورشید فلک به جای اینکه نانی به کفمان بدهند، سال ها (و اگر پلاستیک باشد که قرن ها) انرژی خود را صرف تجزیه آن کنند؟ (2)

فرانسوی ها این را فهمیده اند و بنا دارند که تا سال 2020 به طور کلی استفاده از ظروف یک بار مصرف را ممنوع کنند، ما که این همه قائل به پرهیز از اسراف و تبذیر هستیم، نمی خواهیم الگوی مصرف غلط مان را اصلاح کنیم؟

پی نوشت ها: 

1-لیوانِ همراه به جای یک بار مصرف+پوستر

2- قانون آنتروپی: هر وقت انرژی از حالتی به حالت دیگر تبدیل شود باید جریمه ای پرداخت گردد؛ آن جریمه عبارت است از کم شدن مقداری از انرژی قابل استفاده برای انجام دادن کاری در آینده ... یعنی افزایش آنتروپی به معنی کاهش انرژی قابل استفاده است./ جهان در سراشیبی سقوط/ ترجمه دکتر محمود بهزاد/ صفحه 53