نقد هفته نامه سلامت(12)*

سال گذشته نشریات مختلفی از نمایشگاه مطبوعات جمع آوری کرده بودم تا سر فرصت نگاهی به آن ها بیاندازم.
اول یک نگاهی انداختم به نشریه "زندگی مثبت"؛ صفحه آخر ستونی دارد با عنوان "داستان موفقیت" و داستان موفقیت دانشمندی را اینگونه وصف می کند:

«در سال 1939 نامه ای به روزولت، رییس جمهور آمریکا می نویسد و او را متقاعد می کند تا با گروهی از بهترین دانشمندان اتمی جهان و با مقاصدی کاملا صلح جویانه و علمی آنقدر پژوهش کنند تا بالاخره بمب اتم تولید شود... سه سال بعد، روزی که قارچ مرگ بر هیروشیما سایه انداخت، به منشی خود گفته بود که اگر یک بار دیگر به دنیا بیاید شغل کفاشی را انتخاب خواهد کرد...»

از جمله موفقیت های دیگر این دانشمند -به عنوان الگوی یک زندگی مثبت!!!- اینچنین روایت می شود:

«بعد از طلاق با همسرش و ازدواج با دخترعمویش، با 6 زن دیگر هم رابطه پنهانی داشته...»

واقعا چه زندگی مثبتی!!! و چه موفقیتی!!!

آری، برای یک روانشناس سکولار فرقی نمی کند متعلق موفقیّت چه باشد؛ لذا آنچه که آن ها شاخص موفقیت و سلامت روان می پندارند نزد فطرت های بیدار و مدفون نشده، در واقع شاخص شقاوت و نگون بختی است.

اینجاست که اهمیّت بازنگری در علوم انسانی(از جمله روانشناسی) مشخص می شود.

در واقع اسلامی شدن دانشگاه ها به اسلامی شدن متون آن است(1) و اسلامی شدن علم روانشناسی نیز به این است که فردی را که با ملاک قرآنی «وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا »(2) شقی تلقّی می شود، فردی موفق و دارای سلامت روان به جامعه معرفی نکنیم و به جامعه دینی آدرس غلط ندهیم.

-------------------------------

*- با توجه به اینکه در کلیه شماره های هفته نامه سلامت، تبلیغ هفته نامه زندگی مثبت به چشم می خورد و در واقع هم ردیف نشریات سایت سلامتیران و هم طیف یکدیگر می باشند، این قسمت را نیز جزو سلسله یادداشت های نقد هفته نامه سلامت آوردم.
1- بر اساس نظریه آیت الله جوادی آملی
2- بى‏ تردید زیانکار شد کسى که آن(نفس) را به پلیدى‏ها آلود. سوره مبارکه شمس-آیه 10

چندین سال است که وزارت بهداشت تلاش وافری را در راستای تدوین، تصویب و اجاری قانون جامع کنترل دخانیات کشوری به عمل می آورد.

چندی قبل در شهر بازی ارم بودم که این پارچه نوشته را دیدم و خرسند شدم از اینکه این تلاش ها ثمراتی داشته و چه خوب قانون کشوری کنترل دخانیات در اینجا اجرا شده است؛ واقعاً وزارت بهداشت چه نفوذ و هماهنگی خوبی داشته که توانسته یک چنین مجموعه بزرگ تفریحی را متقاعد کند که عرضه قلیان را در محوطه آن ممنوع اعلام کند:

اما ... در همین تصوّرات موهوم بودم که سرم را برگرداندم و تابلوهای متعددی را دیدم که مردم را دعوت به استعمال قلیان می کنند:

بله، استعمال قلیان در محوطه ممنوع است اما نه به خاطر اینکه جلوی ترویج آن به دلیل ضرری که برای سلامتی دارد، گرفته شود؛ بلکه به خاطر اینکه شما برای مستفیض شدن از دود قلیان، حتماً باید از ما خرید کنید.

البته همین قدر که مردم غیر معتاد به دود قلیان مورد آزار قرار نمی گیرند جای تقدیر دارد ولی باید دانست که علاوه بر ممنوع بودن استعمال قلیان در اماکن عمومی، تبلیغ آن نیز از طریق عرضه کنندگان ممنوع می باشد.

لذا جا دارد در این فرصت به فرازهایی از آیین نامه اجرایی قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات اشاره شود: ادامه مطلب...

بخشی از کلیپ شماره 57 دکتر سلام ، که به مسأله محیط زیست و آلودگی هوا و کیفیت بنزین و ... می پردازد.

جهت دریافت، روی تصویر کلیک کنید:

در ماه مبارک رمضان به کرّات شنیدید که در شب نوزدهم این ماه، حضرت علی (علیه السلام) مهمان دخترش امّ کلثوم بود و در سر سفره افطار، آب و شیر و نان جو و نمک قرار داشت؛ حضرت بعد از نماز نظرش به سفره افتاد، سرش را تکان داد و فرمود:«دخترم، امّ کلثوم!چه وقت پدرت نان را با دو خورش خورده است ؟!» امّ کلثوم آمد نمک را بردارد ولی امیرالمؤمنین (علیه السلام)  از دخترش خواست که شیر را بردارد و با نان جو و نمک افطار کرد.

البته این فقط مختص به آن شب آخر نبود و اصولاً معروف است که نمک، همواره خورش حضرت بود که با نان جو تناول می فرمود.

آیا شیعه امیرالمؤمنین (علیه السلام) باور می کند که آن حضرت اطلاعی از تأثیر مصرف مداوم نمک در افزایش فشار خون نداشت؟ به گونه ای که امروزه آن را سم سفید تلقی می کنند و وزارت بهداشت جمهوری اسلامی هم مدام به مردم هشدار می دهند که باید نمکدان ها از سر سفره ها جمع آوری شود: +

آیا شیعه امیرالمؤمنین (علیه السلام) باور می کند که آن حضرت عالماً و عامداً نسبت به رعایت سلامت خود بی توجهی نموده و نعمت سلامتی را ضایع می نمود ؟!

و یا اینکه دستگاه هاضمه حضرت با دیگران فرق داشت که مصرف مداوم نمک تأثیری در بالا رفتن فشار خون ایشان نداشت؟!

بالاخره تکلیف مردم مسلمان و شیعیانی که دغدغه عمل به سیره 14 معصوم (علیهم السلام) را دارند، باید مشخص شود.

یا آن همه احادیث فراوانی که درباره فوائد مصرف نمک ذکر شده جعلی است و یا نمکی که امروزه در اختیار مردم قرار داده شده آن نمکی نیست که مورد تأکید و توصیه بزرگان دین بوده و علماء بزرگ هم سنّت داشتند و مقیّد بودند سر سفره ای که نمک نباشد، شروع به صرف طعام نکنند.

در این فرصت بار دیگر توجه شما را به یادداشت «نمک، مایه برکت یا سم سفید؟!» و پی نوشت های آن - از جمله کلیپ صوتی بخشی از یک گفتگوی تلویزیونی با عنوان طب الرضا (علیه السلام) در شبکه سلامت سیما(*) - جلب می کنم؛ باشد که درباره این ساده ترین مسأله سبک زندگی چاره ای اندیشیده شود و اینقدر مردم در این رابطه دچار تناقض و سر در گمی نشوند.

این کلیپ را هم که از سخنان دکتر حسین اکبری(متخصص آسیب شناسی سلولی) در شبکه قرآن و معارف سیما(*) انتخاب کردم، بشنوید؛ درباره اینکه بشر چه بر سر نمک آورده: پخش آنلاین/ دانلود فایل

این پرسش و پاسخ جالب را هم به تازگی در سایت پرسمان دانشجویی پیدا کردم که بحث کامل و مفیدی در این باره است:
صحت دارد که قوت غالب امام علی(ع) نان و نمک بوده؟ اما امروزه نمک را بسیار مضر می دانند که با علم مولا سنخیت ندارد.

و همچنین بخوانید درباره نقش مصرف نمک پیش از غذا در درمان امراض معده

-----------------------------------

پی نوشت:

* - فایل برنامه ها را از سایت تلویبیون(آرشیو برنامه های سیما) دریافت کردم که بخش هایی از آن ها را جدا و با اجازه مسؤولین آن سایت، در فارس تی وی بارگزاری کردم.

برنامه آموزش ضمن خدمت کارکنان با موضوع "تدابیر طب سنتی در روزه داری" با استقبال گسترده  کارکنان دانشگاه برگزار شد.

در این مراسم که از سوی اداره بهداشت و درمان دانشجویی و با همکاری پایگاه بسیج کارکنان و ادراه کل بودجه، تشکیلات و آموزش کارکنان و در آمفی تئاتر دانشکده علوم انسانی برگزار شد، در ابتدا همایون سلحشور فرد، کارشناس اداره بهداشت و درمان دانشجویی در مقدمه ای کوتاه به اهمیت بند 12 از سیاست های کلی سلامت ابلاغ شده از سوی مقام معظم رهبری و دغدغه معظم له در خصوص "بازشناسی، تبیین، ترویج، توسعه و نهادینه نمودن طب سنتی ایران" اشاره نمود و در ادامه دکتر سید مهدی میرغضنفری عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ارتش و رییس انجمن تحقیقات طب سنتی ایران با تقدیر از دانشگاه شاهد به خاطر پرداختن به یکی از دغدغه های مهم مقام معظم رهبری در حوزه سلامت،  مباحث مبسوطی را در خصوص تعریف و کارکردهای طب سنتی ایران در حفظ و بازیابی سلامت افراد و تدابیر لازم برای روزه داری در ماه مبارک رمضان بیان نمود.

فضیلت گرسنگی کشیدن در روایات

ایشان در آغاز به بیان اهمیت تدابیر طب سنتی ایران در حل مشکلات روزه داری پرداخت و احادیثی را از پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) و به نقل از دانش نامه احادیث پزشکی(نوشته حجة الاسلام ری شهری) در فضیلت تحمّل گرسنگی بازگو نمود، از جمله اینکه:

* بالاترین جایگاه شما نزد خداوند آن کسی است که بیش از همه گرسنگی می کشد و بیش از همه می اندیشد؛ منفورترین افراد پرخور، پرخواب و پرآشام است.

* پیوسته کوبه در بهشت را بزنید تا برایتان باز شود، سؤال شد چگونه؟ فرمودند با گرسنگی و تشنگی

* شیطان در درون آدمیزاد بسان خون جریان می یابد، گذرگاههای او را با گرسنگی تنگ کنید.

و سپس اظهار داشت که در طب هم گرسنگی کشیدن (البته در حد اعتدال) جایگاه به خصوصی دارد.

 احیاء طب قدیم، عامل مؤثر در اصلاح سبک زندگی

وی در ادامه با بیان سفارش مقام معظم رهبری به اصلاح سبک زندگی، احیاء طب قدیم را عامل مؤثری در اصلاح سبک زندگی دانست که حتی مجامع بین المللی -از جمله سازمان بهداشت جهانی- نیز به آن توجه دارند.

ادامه مطلب...

نقد هفته نامه سلامت(11)

حتماً بارها و بارها این توصیه پزشکان و متخصصان تغذیه را شنیده اید که تأکید به نوشیدن روزی 8 لیوان آب می کنند و می گویند حتی منتظر تشنه شدن برای نوشیدن این مقدار آب نباشید.

و حتماً این روایت را نیز شنیده اید که تا گرسنه نشدید سراغ طعام نروید و اضافه بر سیری هم نخورید.

و حتماً تأیید همه متخصصان را بر این روایت شنیده اید و همچنین داستان آن طبیبی که به قریه ای رفت و مریضی نیافت و وقتی دلیل را جویا شد، سرّش را در عمل مردم به آن روایت یافت.

امّا نمی دانم چرا علی رغم این موضوع و علی رغم اینکه برخی مراجع علمی نیز توصیه به نوشیدن 8 لیوان آب را اشتباه می دانند، باز هم عده ای هیچ تردیدی را در این نسخه اشتباه روا نمی دارند و آن را صد در صد علمی و وحی منزل تلقی می کنند!.

آیا همانطور که حس گرسنگی، تدبیر الهی برای رفع نیازمان به طعام می باشد و اضافه بر سیری خوردن موجب بیماری است، نمی توانیم حس تشنگی را نیز تدبیر الهی برای رفع نیازمان به آب بدانیم و آب نوشیدن قبل از تشنگی را مخل به سلامتی بدانیم؟

چندی قبل یک متخصص طب سنتی در تلویزیون می گفت که این توصیه به نوشیدن روزی 8 لیوان آب برای همه، در واقع توهین به قوّه مدبّره انسان است. خداوند متعال حس تشنگی را در ما انسان ها قرار داده تا هرقت بدنمان نیاز به آب پیدا کرد این حس از طریق پیام عصبی به مغز ارسال شود و تشنه شویم و آب بنوشیم؛ بنابراین نیازی نیست که حتماً و حتی اگر تشنه هم نشدیم، آب بنوشیم. مقدار نیاز به آب در آدم های متفاوت با مزاج های متفاوت، با رژیم های غذایی متفاوت و در فصول متفاوت، قطعاً متفاوت است و ما نمی توانیم برای همه آدم ها با هر شرایطی و در هر زمانی یک نسخه در این باره بپیچیم.

نکته و اتفاق جالب توجه دیگر اینکه همین چند روز قبل در محل کارم مشغول انتخاب لینک مطالب مفید از سایت هفته نامه سلامت بودم تا به تفکیک موضوع، آن ها در سایت اداره بهداشت دانشگاه قرار دهم؛ و در همان حال مشغول گوش دادن به گفتگوی پزشکی برنامه ضربان شبکه سلامت سیما بودم که به طور اتفاقی باز هم به این تناقض جالب رسیدم:

در هفته نامه سلامت، شماره 474، صفحه 31، خواننده ای می پرسد: با توجه به گرم شدن هوا، حداقل آبی که یک فرد باید بنوشد، چقدر است؟  

و دکتر محمدحسن انتظاری، متخصص تغذیه و مدیرگروه تغذیه دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان، اینگونه پاسخ می گوید:

«بدن هر روز مقداری آب را از طریق تنفس، تعرق، ادرار و مدفوع از دست می‌دهد و برای آنکه بتواند به فعالیت خود ادامه دهد، باید با نوشیدن مایعات و خوردن غذاهای آبدار، ذخایر آب بدن دوباره تامین شوند. طبق توصیه‌های سازمان غذا و دارو، میزان آب یا نوشیدنی کافی برای مردان 3 لیتر (13 فنجان) در روز و زنان 2/2 لیتر (حدود 9فنجان) است بنابراین روزانه حداقل باید 8 لیوان آب و مایعات بنوشید.»(توضیح اینکه در نسخه اینترنتی به جای برخی عددها، علامت سؤال درج شده، بنابراین نسخه PDF را ببینید)

اما دکتر ناصر رضایی پور(متخصص طب سنتی) در آن گفتگوی تلویزیونی با موضوع "نقش طب سنتی در تسهیل روزه داری" وقتی به مبحث تشنگی و مقدار نیاز روزانه افراد به نوشیدن آب می رسد، در نقد علمی نسخه نوشیدن روزی 8 لیوان آب، اینچنین می گوید(به طور خلاصه و نقل به مضمون):

«ما هیچ منبع علمی که به افراد توصیه کند حتماً روزی 8 لیوان آب بنوشید، نداریم، این اصلاً بحث دعوای بین طب سنتی و طب مدرن نیست، شما در هیچ مرجع پزشکی، در هیچ سایت معتبر دانشگاهی چنین توصیه ای را پیدا نمی کنید. این یک گزاره موهوم است و معلوم نیست اصلاً از کجا آمده!؛ فقط در سال 1932 یا 1923 یک مقاله می بینیم که می گوید یک انسان متوسط، روزی 8 لیوان آب از دست می دهد که باید آن را جبران کند. اما پس از آن N تا مقاله داریم که از کجا معلوم که این ادعا درست باشد؟ بر فرض هم که درست باشد چه لزومی دارد که حتماً روزی 8 لیوان آب بنوشد؟ مگر فقط با نوشیدن آب، به بدن ما آب می رسد؟ مگر از انواع غذا ها، میوه ها، سبزیجات و ... آب به بدن ما نمی رسد؟

بنابراین تنها معیار برای مقدار نیاز روزانه به آب، تشنگی شماست. خداوند متعال در کلیه های ما رسپتور(گیرنده)هایی قرار داده که به محض نیاز به آب، پیغام تشنگی را به مغر می رساند و ما تشنه می شویم. اگر در طول روز اصلاً تشنه نشدید، آب ننوشید. بله، اگر زیاد تشنه می شوید و زیاد آب می نوشید، شاید بر اثر سوء مزاج یا بیماری باشد که لازم است به پزشک مراجعه کنید ...»

ایشان همچنین در ادامه به نکات جالبی در خصوص عوامل دیگر تشنگی (از جمله نوع غذایی که می خوریم، نوع ادویه جاتی که مصرف می کنیم و حتی نقش نوع موسیقی که گوش می کنیم، رنگ لباسی که می پوشیم و بوهایی که استشمام می کنیم) می پردازد و به لزوم شناختن سبب تشنگی و راه رفع آن اشاره می کند؛ که توصیه می کنم ببینید و یا بشنوید.

(البته برای مشاهده و یا دریافت فایل برنامه، باید حتماً عضو سایت تلویبیون باشید و یا برنامه را به صورت موردی خریداری نمایید. لذا اگر امکان مشاهده و دریافت فایل کامل برنامه را نداشتید، دقایقی کوتاه از این گفتگو را در فارس تی وی بارگزاری کردم که میتوانید از اینجا دریافت نمایید)