چندی قبل فردی که ظاهراً در رشته حقوق تحصیل کرده، مباحثی را با موضوع «جنگ نرم در حوزه طب و تغذیه» در یکی از مساجد تهران مطرح کرد که متخصصان مرتبط در حوزه طب سنّتی و اسلامی باید در رابطه با صحت و سقم این سخنان قضاوت کنند چرا که وی ضمن سخنانش تقریباً هیچ سند و مرجعی را معرفی نمی کند.

وی همچنین درباره بهداشت و کیفیّت آب و نان ادعاهایی واهی و غیرعلمی را طرح می کند(دریافت صوت) که لازم دانستم با توجه به تخصّص خود و برخی مباحث پیشین به آن بپردازم:

1-ادعای افزودن سرب به آرد نانوایی تا به حال در قوطی هیچ عطاری یافت نشده و معلوم نیست وی بر چه اساسی این ادعا را طرح می کند و اصلا این کار با چه توجیهی می تواند انجام شود؟!

فضای مجازی را هم که جستجو می کنیم به چنین شایعه ای برنمی خوریم بلکه بیشتر بحث جوش شیرین و جوهر قند(متشکل از اکسیژن، گوگرد و سدیم) مطرح است که برخی نانوایان متخلّف به قصد تخمیر سریع، سفید کردن نان و افزایش خاصیت کششی از آن استفاده می کنند.(1)

لذا هیچ ادعایی مبنی بر افزودن مستقیم سرب به آرد نانوایی یافت نمی شود امّا این عنصر سمّی از دو طریق به صورت غیرمستقیم می تواند وارد نان شود:

1-1- جوش‌شیرین با ایجاد تغییراتی در دستگاه گوارش سبب افزایش جذب فلزات سنگین نظیر کادمیــوم، سرب و جیوه می‌شود.(2)

1-2- در برخی پژوهش ها با بررسی میزان سرب موجود در نان، این فرضیه مطرح شده که سرب می تواند از طریق آلودگی های محیطی(وسائط نقلیه و آلودگی هوا) و یا نوع سوخت مصرفی نانوایی ها وارد نان شود.(3)

2- کلر برای ضدعفونی به آب افزوده می شود و سالم سازی آب از این طریق نقش به سزایی در کاهش بیماری های واگیردار داشته و دارد که قبلاً در این باره مفصّل بحث کرده ایم(4)

3- افزودن عمدی نیترات به آب نیز هیچ دلیلی و توجیهی ندارد بلکه امروزه به دلیل فعالیت های گسترده صنعتی، کشاورزی، و خدماتی در جوامع شهری و روستایی، ترکیبات مختلف ازت شامل آمونیاک، نیتریت و نیترات از طریق دفع فاضلاب های خام، نشت از تأسیسات فاضلاب شهری و صنعتی، تجمع زباله های شهری و صنعتی، مصرف بی رویه کودهای حیوانی و شیمیایی در کشاورزی و ... وارد منابع خاک و آب های سطحی و زیر زمینی می گردد.(5)

4-جوشاندن آب گرچه موجب کاهش کلر باقی مانده آب می شود(6) امّا نه تنها تأثیری در کاهش میزان نیترات در آب ندارد بلکه وقتی حجم آب با جوشیدن کاهش می‏ یابد، غلظت نیترات در آب افزایش می ‏یابد، چرا که نیترات یک ترکیب محلول در آب است و با جوشاندن تبخیر یا ته‏ نشین نمی‏ شود؛ همچنین هر چقدر مدت زمان جوشیدن آب طولانی‏ تر باشد، حجم آب کمتر و در نتیجه غلظت نیترات بیشتر می‏ شود.(7)

لازم به ذکر است که برای زدایش نیترات از آب آشامیدنی روش هایی نظیر کاربرد رزین های تبادل یونی وجود دارد که البته در مورد آب آشامیدنی شبکه های آبرسانی تحت پوشش شرکت های آب و فاضلاب، از نظر مسؤولان امر نگرانی خاصی در این زمینه وجود ندارد(8)

در پایان جا دارد کسانی که دم از اسلام و  طب و تغذیه اسلامی می زنند، بدانند که اخلاق اسلامی حکم می کند «ما محکم حرف بزنیم، متقن حرف بزنیم؛ یک مؤلف، یک مصنّف، یک استاد وقتی می‌خواهد سخن بگوید، تألیفی داشته باشد، تدریسی داشته باشد باید طوری حرف بزند که محقّقان پشت پرده نتوانند نقد کنند.

یعنی کسی که دارد یک جا سخنرانی می‌کند تنها مستمعان آن محفل را نبیند، بگوید در اینجا ده‌تا محقّق نشستند و این مردم هم نشستند، من باید طرزی حرف بزنم که هم مردم بفهمند، هم این محقّقین نقد نکنند».(9)

همایون سلحشور فرد، کارشناس بهداشت محیط 

پی نوشت ها: 

1- بفرمایید یک لقمه سرطان/ نانوایی‌هایی که سرطان را به مردم هدیه می‌کنند ‌

2- مضرات استفاده از جوش شیرین در نان

3- بررسی میزان سرب و کادمیوم در نان‌های تولیدی در شهرستان یزد

4- نکاتی درباره آب سالم(2)- آیا به آب آشامیدنی وایتکس می زنند؟

5-جهت مطالعه بیشتر: نکاتی درباره آب سالم(6)- مواد سرطان زا در آب شرب

6- آب، نیترات و غذای کودک

7- سماور باعث افزایش نیترات آب می شود؟

8- آیا آب تهران به دستگاه تصفیه خانگی نیاز دارد؟

9- بر گرفته از درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی

یک روز در نماز جمعه نشریه بسیج شهرداری تهران به نام "بصیرت امروز" را دست ما می دهند که در آن در بیان سبک زندگی نوشته است:

حضرت آیت الله بهجت در خصوص اهمیت رعایت جزئیات سبک زندگی اسلام، نقل می‌کنند که یکی از اساتید بزرگ اخلاق در نجف (مرحوم حاج شیخ مرتضی طالقانی) با عده‌ای از علما به افطار دعوت بودند. وقتی غذا آماده می‌شود و همگی سر سفره می‌نشینند، این استاد اخلاق می‌فرماید: «نمک در سفره نیست!» و دست به غذا دراز نمی‌کند و دیگران هم به احترام ایشان غذا را شروع نمی‌کنند و کمی طول می‌کشد تا نمک را بیاورند. بعد از ختم جلسه و هنگام رفتن، یکی از علما خطاب به ایشان می‌فرماید: «حضرت آقا، اگر شما به این اندازه به ظاهر سنت مقید هستید که اگر کمی نمک تناول نکنید غذا نمی‌خورید، پس در این گونه مجالس کمی نمک با خود همراه داشته باشید تا مردم را منتظر نگذارید.» این استاد اخلاق فوراً دست به جیب برده و کیسه کوچکی را درآورده و می‌فرماید: «با خودم نمک داشتم ولی می‌خواستم سنت اسلامی پیاده شود و متروک نباشد.»

اما روز دیگر که به نماز جمعه می رویم در غرفه همان بسیج شهرداری تهران به بهانه شعار هفته سلامت با عنوان "فشار خون را جدی بگیریم"، مجموعه بروشورهای دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت و بسیج جامعه پزشکی را دست خلق الله می دهند که در آن نمک به مثابله زهر کشنده و قاتل بالفطره ای معرفی می شود که باید از سر سفره ها جمع آوری شود و هر کس سر سفره، نمکدانی به شما تعارف کرد، چنان باید نمکدان را پس بزنید که گویا زهر حلائل به شما تعارف شده است:

لذا با توجه به تأکید مقام معظم رهبری بر احیاء سبک زندگی ایرانی -  اسلامی، بر آن شدیم در خلاء دریافت یک پاسخ قانع کننده از سوی متخصصان محترم تغذیه و صنایع غذایی به تحلیل تناقضات توصیه های آنان با آداب اسلامی سفره در سبک زندگی مان بپردازیم:

ادامه مطلب...

نکاتی درباره آب سالم(5)

چندی قبل مطلبی در یک نشریه دانشجویی دیدم که مربوط بود به خبر دروغ 4 سال قبل برخی شبکه های اجتماعی بیگانه در خصوص سرطانزایی بطری های آب معدنی ایرانی که ادعا می شد از سوی جمهوری اسلامی برای نیروهای ناتو در افغانستان ارسال شده است:

و وقتی به طرق مختلف از آن ها سند و مدرک و مرجع خبر را مطالبه کردم، آن ها به جای معرفی منابع اصلی خبر، فرمودند: "ظاهراً شما کارخونه آب معدنی دارید که آنقدر ناراحت شدید ... میتونید در این باره تحقیقیات بیشتری کنید تا سندیتش براتون به اثبات برسه"!!! و در شماره بعدی آن نشریه نیز به جای ارائه مستندات خود، فقط ادعا می کردند که ما سند داریم: +

به هر حال انتشار مجدد آن شایعه فرصتی شد که قسمت پنجم و ششم سلسله مقالات "نکاتی درباره آب سالم" را به این موضوع اختصاص دهم:

قسمت پنجم: آیا آب معدنی های بطری شده سرطان زاست؟

نگرانی ها درباره کیفیت آب مصرفی و رواج برخی شایعات بی اساس و اظهار نظرات غیرکارشناسی از سوی افراد فاقد تخصص مرتبط، موجب تردید برخی مردم نسبت به سلامت آب لوله کشی و افزایش مصرف بطری های موسوم به آب معدنی شده است؛ اما استفاده از این فراورده نیز ملاحظاتی دارد که نباید بی رویه مصرف شود ضمن اینکه برخی تردیدهای مطرح شده درباره سلامت مصرف آب معدنی های بطری شده جای تأمل دارد.

از جمله اینکه عده ای به خبر تأیید نشده 4 سال قبل سایت ها و شبکه های اجتماعی بیگانه استناد می کنند مبنی بر اینکه "بزرگترین محموله آب معدنی صادراتی ایران به نیروهای ناتو مستقر در افغانستان، به علت سرطان زا بودن برگشت داده شد"؛ و به این ترتیب ادعا می کنند که بطری های آب معدنی ایران آلوده به نیترات و آرسنیک است.(که البته نفس ادعای کمک ایران به نیروهای اشغالگر کشور همسایه جای تأمل دارد)

 عده ای نیز به ادعاهای برخی افراد فاقد تخصص مرتبط استناد می کنند که دلیل ماندگاری آب معدنی بطری شده را افزودن مواد نگهدارنده خطرناک و سرطان زا می دانند.

لذا در این شماره و شماره بعد به صورت اجمالی به بررسی این ادعاها و سایر احتمالات سرطانزایی آب مصرفی می پردازیم:

1.  قبل از هر چیز ذکر این نکته ضروری است که این آب های بسته بندی مانند دیگر محصولات خوراکی و آشامیدنی قبل از ورود به بازار در آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت از نظر استانداردهای لازم برای نوشیدن، تحت آزمایشهای متعددی قرار می گیرند و در صورت عدم تأیید آن ها مجوز تولید و فروش پیدا نمی کنند لذا قبل از خرید هر محصولی باید به برچسب وزارت بهداشت(دارای اطلاعات به زبان فارسی) روی محصول توجه کنید. البته این نظارت ها به قبل از مرحله تولید محدود نمی شود و پس از تولید نیز کارشناسان سازمان غذا و دارو و مراکز بهداشتی سراسر کشور به طور مستمر از کارخانجات تولیدی و فروشگاه های سطح عرضه اقدام به نمونه برداری از محصولات مختلف و ارسال به آزمایشگاه های مرجع می نمایند و  در صورت تخطی از استانداردها در فرایند تولید، نسبت به بازنگری در مجوز صادر شده، اقدام قانونی لازم و اطلاع رسانی اقدام می شود و چنانچه تخطی از استانداردها مربوط به مشکلات شرایط  نگهداری در سطح عرضه باشد، برخورد قانونی با فروشندگان صورت می گیرد.
علاوه بر این، محققان نیز بررسی هایی در این زمینه انجام می دهند که مطالعات متعدد روی انواع معروف و پرمصرف آب های معدنی و بطری شده در سطح شهرهای مختلف کشور نشان داده نمونه های انتخابی از لحاظ کیفیت شیمیایی از وضعیت خوبی برخوردار است و استانداردها و رهنمودهای لازم را برآورده می کند.
نکته قابل ذکر دیگر اینکه این آزمایشات توسط دستگاه های مجهز و منطبق بر روش های مرسوم و علمی متداول در سطح دنیا صورت می گیرد و اینچنین نیست که در کشور دیگری مقدار غیرمجاز آلاینده ای در بطری های آب معدنی تشخیص داده شود که متخصصان ایرانی در آزمایشگاه های داخل کشور قادر به تشخیص آن نباشند.

2.  برای جلوگیری از بروز هرگونه آلودگی میکروبی در آب معدنی، کلیه اقدامات احتیاطی روی کیفیت آن صورت می گیرد و تحت شرایط بهداشتی خاص بسته بندی می شود. در آب های آشامیدنی بسته بندی شده غیر از آب معدنی نیز از روش های فیزیکی(مانند دمای بالا، تاباندن اشعه uv و گذراندن از صافی) یا فرایندهای شیمیایی(مانند کلرزنی، ازن زنی و کربن زنی) استفاده می شود. هدف از گندزدایی آب، اکسید کردن مواد آلی، کاهش بو در آب و به حداقل رساندن وجود میکروارگانیسم های مضر برای سلامتی انسان می باشد و پیش از استفاده از یک نوع آب برای بسته بندی نیز کیفیت میکروبیولوژیکی و ترکیب شیمیایی آن تعیین می شود.
 در مورد آب های معدنی طبیعی، پالایش های مجاز در شرایطی انجام می گیرد که در میزان ترکیبات آب معدنی تغییر اساسی ایجاد نشود.
عملیات بسته بندی (مانند پرکردن ، و دربندی ظروف) نیز در یک منطقه بسته و تحت فشار  مثبت هوا انجام  می شود. سایر روش های پرکردن مانند سیستم های بسته و کاملاً جدا از سایر عملیات نیز می تواند مورد استفاده قرارگیرد تا بدین ترتیب آب از آلودگی محفوظ بماند.
قابل ذکر است تاریخ مصرف درج شده روی این بطری ها تا قبل از باز نمودن پلمب آن و به شرط نگهداری مناسب(در جای خنک و به دور از نور آفتاب) اعتبار دارد که این نکته همواره مورد تأکید کارشناسان بوده و کارخانجات نیز موظف به درج شرایط نگهداری روی این بطری ها هستند.

در قسمت بعدی - که إن شاءالله ابتدای نیمسال تحصیلی آینده منتشر می شود- به بررسی احتمال سرطانزایی برخی عناصر(از جمله آرسنیک، نیترات و فلوراید) در آب شرب خواهیم پرداخت. 

منابع مورد استفاده: 

1. مقالات ارائه شده در همایش های سالانه بهداشت محیط
2. استانداردهای شماره 6305،6694، 2441 و 2606 ، مربوط به ویژگی ها و آیین کار بهره برداری از آب آشامیدنی بسته بندی و آب معدنی طبیعی

همین مطلب در یک نشریه دانشگاهی:

دریافت فایل PDF

نقد برخی دیدگاه های دکتر روازاده(4)

برای ضدعفونی آب از ترکیبات مختلف کلر استفاده می کنند که یکی از این ترکیبات شامل هیپوکلریت سدیم می باشد. این ترکیب وایتکس نام دارد ولی غالب مردم تنها محلول های آماده در بازار برای ضدعفونی سطوح محیطی را به نام وایتکس می شناسند؛ لذا طرح این ادعا که به آب شرب وایتکس می زنند نوعی مغالطه محسوب می شود. چرا که اصولاً طرز تهیه و نوع کاربرد ترکیب هیپوکلریت سدیم برای مصارف ضدعفونی سطوح با طرز تهیه و کاربرد این ترکیب برای مصارف ضدعفونی آب تفاوت دارد و آب مصرفی همواره از تصفیه خانه تا نقاط مختلف مصرف عموم در شهرها و روستاها تحت نظارت شرکت آب و فاضلاب و مراکز بهداشتی بوده که ضمن سنجش و کنترل روزانه حد مجاز میزان کلر باقی مانده در آب، آزمایشات مختلف میکروبی و فیزیکوشیمیایی در آزمایشگاه های مجهز مرجع نیز به منظور حصول اطمینان از سلامت آب انجام می شود.

مقاله ذیل پاسخی است به این ادعا و برای رفع نگرانی عموم در این زمینه؛ ضمن اینکه برخی واقعیاتی که زمینه ساز اینگونه نگرانی هاست و در اطلاعیه مرکز سلامت وزارت بهداشت ذکر نشده، مطرح می شود:

نکاتی درباره آب سالم(2)- آیا به آب آشامیدنی وایتکس می زنند؟

امروزه از ترکیبات کلر برای مصارف مختلف ضدعفونی استفاده می شود که یکی از این ترکیبات شامل هیپوکلریت سدیم یا همان وایتکس یا آب ژاول(با درصدهای متفاوتی از کلر فعال) می باشد اما غلظت های مختلفی از این ماده برای مصارف گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال برای ضدعفونی سطوح مختلف محیطی از محلول های آماده در بازار -که به همین نام وایتکس معروف است- استفاده می کنند؛ این محلول ها معمولاً دارای 5% کلر فعال هستند که طبق دستورالعمل درج شده روی بطری آن، رقیق سازی و برای ضدعفونی سطوح مختلف محیطی استفاده می شود.

استفاده از کلر برای گندزدایی آب نیز از ابتدای قرن بیستم آغاز شده است. کلر علاوه بر اینکه میکروب کش خوبی است قادر است بعضی از مواد معدنی و آلی موجود در آب را نیز اکسید و از محیط عمل خارج نماید.
کلرزنی برای ضدعفونی آب به دو صورت گازی و مایع می باشد. کلرزنی به صورت گازی به دلیل ملاحظات ایمنی در تأسیسات کلرزنی نزدیک مناطق مسکونی ممنوع شده است و کلرزنی به صورت مایع نیز از طریق محلول نمودن پودر کلر با غلظت مشخص در آب صورت می گیرد.
پودر کلر برای ضدعفونی آب در قالب دو ترکیبت مختلف(تحت عنوان پرکلرین) در بازار وجود دارد: هیپوکلریت کلسیم و هیپوکلریت سدیم(یا همان وایتکس)

برای گندزدایی آب ابتدا غلظت مشخصی از محلول پودر کلر با آب در واحدهای کلرزنی تهیه می شود سپس عملیات تزریق این محلول به منابع آب به نحوی تنظیم می شود که پس از ترکیب کلر با ناخالصی های آب، میزان مشخصی از کلر باقی مانده آزاد در شبکه مصرف برای از بین بردن آلودگی های ثانویه همواره موجود باشد.
درواقع یکی از مهمترین مزیت کاربرد کلر برای گندزدایی آب نسبت به سایر روش های گندزدایی(از جمله جوشاندن، کاربرد ازن، اشعه فرابنفش و ...) وجود همین کلر باقی مانده آزاد برای کنترل آلودگی های ثانویه است.
آلودگی ثانویه در شبکه آبرسانی می تواند بر اثر شکستگی ها، اتصالات ناجور، نشت آلودگی فاضلاب و ... ایجاد شود. کنترل آلودگی ثانویه در استخرها نیز حائز اهمیت است که با توجه به بار آلودگی حاصل از بدن شناگران و احیاناً مواد دفعی آنان(به خصوص کودکان) میزان کلر باقی مانده بیشتری نسبت به مصارف شرب در شبکه های آبرسانی مورد نیاز است و در صورت ناکافی بودن میزان کلر باقی مانده امکان غلبه بر عوامل بیماریزا و تأمین سلامت مصرف کنندگان فراهم نمی باشد.

مزیت دیگر کاربرد کلر، امکان اندازه گیری میزان کلر باقی مانده در آب به وسیله تجهیزات ساده کلرسنجی می باشد.
میزان مجاز کلر باقی مانده در شبکه آب شرب باید حداقل 0/2 و حداکثر 0/8 میلی گرم باشد که البته این مقدار در منابع ذخیره آب، شرایط اضطراری و همه گیری ها(مانند موارد شیوع وبا) باید 1 میلی گرم در لیتر باشد. میزان مجاز کلر باقی مانده در آب استخر نیز باید 3-1 میلی گرم در لیتر باشد.

قابل ذکر است از محلول های آماده وایتکس رایج برای ضدعفونی سطوح محیطی نیز می توان برای ضدعفونی آب استفاده کرد چرا که تفاوتی در عملکرد این محلول ها با ترکیب پودر هیپوکلریت سدیم وجود ندارد و برای ضدعفونی آب به وسیله این محلول ها( با نام تجاری وایتکس) می توان 20 قطره از آن را به یک لیتر آب افزود(البته به شرط آنکه مراقبت کنیم که PH آب از حد مجاز 7/2 تا 8 فراتر نرود). اما در عمل این کار مقرون به صرفه نیست چرا که این محلول ها از انواع پودرهای پرکلرین گران تر می باشد؛ لذا بعید به نظر می رسد افرادی مثلاً برای ضدعفونی آب استخر از این روش استفاده کنند.

ضدعفونی آب به وسیله ترکیبات کلر می تواند عوامل بیماری های حصبه(وبا)، اسهال خونی و سایر بیماری‌های عفونی را که از آب منتقل می‌شوند، از بین ببرد؛ علاوه بر این کلر به دلیل قدرت اکسیدکنندگی، مزه و بوی آب را کنترل می کند، از رشد جلبک ها جلوگیری می کند، آهن و منگنز را از آب جدا می کند، سولفید هیدروژن را در آب حذف می کند، رنگ بعضی مواد آلی را از بین می برد، از تشکیل لجن در شبکه توزیع جلوگیری می کند و ... که هیچ یک از فرایندهایی که تا کنون به عنوان جایگزین کلر معرفی شده اند نتوانسته اند از نظر تنوع کاربرد با کلر رقابت کنند و در مواردی که از سایر روش های ضدعفونی آب استفاده می شود، فرایند کلریناسیون نیز در کنار آن به کار می رود.

اما با وجود این همه مزایا، کلرباقیمانده می تواند در اثر ترکیب با مواد آلی موجود در آب ترکیباتی موسوم به تری هالومتان ها را تولید کند که شواهدی مبنی بر احتمال سرطان زایی این ترکیبات در دراز مدت وجود دارد؛ لذا از آنجا که با توجه به مزایای یاد شده، چاره ای جز استفاده از این ماده برای کنترل بیماری های عفونی - که در کوتاه مدت باعث همه گیری و افزایش مرگ و میر مصرف کنندگان آب های آلوده می شوند- نداریم، می توانیم برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان در دراز مدت توصیه های ذیل را به کار بندیم:
1- کلر باقی مانده همواره کنترل شود که از محدوده مجاز فراتر نرود(که این کار از سوی کارشناسان شرکت های آب و فاضلاب و مراکز بهداشت به صورت روزانه در نقاط مختلف مصرف انجام می شود)
2- هنگام شنا در استخر تا حد امکان از بلع آب خوددری کنیم. 
3- بدانیم که به هر حال مصرف آب ضدعفونی شده به وسیله کلر از نظر احتمال سرطان زایی به مراتب سالم تر و کم خطر از برخی مواد غذایی(نظیر انواع غذاهای آماده و فست فودها، سوسیس، کالباس و ...) که در آن ها از مواد نگهدارنده ای چون ترکیبات نیترات استفاده می کنند، می باشد و باید مصرف آن ها را به حداقل ممکن(ماهی یک بار) برسانیم.

منابع مورد استفاده: 
1- کتاب اصول بهداشت محیط-تألیف مهندس حسن امیربیگی
2- کتاب بهداشت محیط و ایمنی کار - تألیف زهرا بهنودی
3- کتاب آب و ارگانیسم ها- ترجمه بهروز اکبری و حسین علیدادی- شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان
4- مصاحبه دکتر کاظم ندّافی (رییس مرکز سلامت وزارت بهداشت) با خبرگزاری ها

دانلود فایل PDF همین مطلب در یک نشریه دانشگاهی

قبلاً در یاداشتی از ادعای عجیب سایت دکتر روازده گفتم که با برداشتی خلاف واقع از یک بخشنامه شرکت آب و فاضلاب تیتری زده بودند تحت عنوان بخشنامه شرکت آب و فاضلاب در مورد مخاطرات آب کلر و ادعا کرده بودند: "تا زمانی که دکتر روازاده تاکید بر این مساله داشتند که آبی که بدینگونه در کشور تصفیه می‌شود برای سلامتی بدن مضر است عده‌ای با نام تخصص به شدت مقابله می‌کردند ولی دیدیم چگونه طبق همین بخشنامه به یکباره صد وهشتاد درجه  جریان به نفع حامیان سلامت تغییر موضع از طرف سازمان آب تهران صورت گرفته است."

این در حالی بود که موضوع بخشنامه مزبور درباره ضرر کلر برای سلامتی بدن نبود بلکه به لزوم تغییر فرایند کلرزنی از شکل گازی به شکل مایع - آن هم فقط در مراکز دارای تراکم جمعیتی و فقط به دلیل ملاحظات ایمنی- تأکید داشت.

و من هم اصلاً بحث نکردم که کلر برای سلامتی ضرر دارد یا ندارد و من فقط پرسیدم کجای بخشنامه گفته استفاده از آب کلردار برای سلامتی بدن ضرر دارد؟(و اتفاقاً بخشنامه در ادامه به مزایای کلرزنی در تأمین بهداشت آب تأکید داشت.)

اما واکنش برخی طرفداران دکتر روازده از ادعای عجیب سایت ایشان، عجیب تر بود. آن ها به جای بحث علمی و منطقی به توهین و تحقیر و تمسخر روی آوردند و تخصص مرا یک مشت علوم وارداتی ترجمه شده غربی ها و دیکته شده از جانب صهیونیست ها دانستند که من در حال نشخوار آن ها هستم! و امر فرمودند با توجه به اینکه اهل پژوهش نیستم روی حرف استاد حرف نزنم!

این در حالی است که تخصص اینجانب(یعنی مهندسی بهداشت محیط) شامل همان علومی می شود که مبلغان طب اسلامی به استناد آن مبانی طب مدرن را به چالش می کشند.

در مقاله ای تحت عنوان "خطاها و خطرات پزشکی جدید" در ماهنامه صبح، شماره 88 (دی ماه 1377) به نقل از  کتاب "جهان در سراشیبی سقوط"(صفحه 209) آمده: "حقیقت این است که پزشکی درمانی امروزی نقش کوچکی در از بین بردن بیماری های عمده مرگبار ایفا کرده است و چندان حق ندارد ادعا کند که سهم بزرگی در افزایش عمر دارد. از چند بررسی معلوم شده است که عوامل عمده دست اندرکار بودن افزایش عمر در 150 سال گذشته، بهداشت و بهسازی و بهبود تغذیه بوده است. "

در اولین جلسات غرب شناسی هم که به همت مدیر مسؤول این نشریه(آقای مهدی نصیری) برگزار شد من شرکت کردم و اولین کتابی هم که ایشان معرفی کرد همین کتاب "جهان در سراشیبی سقوط" بود که آن را تهیه و مطالعه کردم.

همانطور که ملاحظه می کنید در اینجا تا به حال در 5 قسمت تحت عنوان "نقد هفته نامه سلامت" نشریه متعلق به مبلغان طب مدرن را نقد کردم و نه تنها هیچگونه توهین و تحقیری از آن ها دریافت نکردم بلکه هفته نامه سلامت با کمال احترام بخش هایی از نقدهای مرا منتشر کرد و بسیار جای تأسف است که در اولین قسمت از نقد برخی دیدگاه های مبلغان طب اسلامی، سایت دکتر روازاده از تأیید و درج کامنت اینجانب - که صرفاً یک اظهار نظر تخصصی بود- خودداری می کند و برخی طرفداران ایشان هم به این شکل برخورد می کنند:

خسرو: ابله 70درصدی فاضلاب.. تو فکر میکنی درسهای دانشگاهی وحی منزله؟ هرچی خواندی دست نوشته صهیونیستها و اروپائیهای بی فرهنگ و کثافته .هر اولاغی که بره دانشگاه باسواد به حساب نمیاد.

محمدجواد: من فک میکنم تو یا از هیچی خبر نداری یا خودتم با صهیونیستا هستی اخه احمق این دیگه چه گیریه که تو دادی؟این مطلبی که تو نوشتی بوی اینو میده که خودت صهیونیستی...

رها: تا ما رو به کشتن ندین که راحت نمیشینیدبعدم میگید چرا کورکورانه تقلید میکنید...از کدوم کتاب های شما راست حسینی بخونیم.نا مسلمونا..

محمود: سلام ... یه لطفی بکن شما درباره مطلبی که اطلاعات ندارین نظر ندین ... من خودم یکی از طرفدران پر و پا قرص دکتر روازاده هستم و با جون و دل از ایشون دفاع میکنم ... کلر خطرناکترین گاز در دنیاست همه هم اینو میدونن ... تو این آپتون همه محکومتون کردن لطف کن یکم فکر کن .... یا حق

همچنین یادداشتم را در سایت تبیان هم درج کردم که توجه شما را به برخی نظرات درج شده ذیل آن جلب می کنم:

امین رستمی: جناب کارشناس با چند واحد پاس کردن در دانشگاه که همش بدون کمو کاست از اون ور میاد رو حرف استاد حرف نزن دکتر روا زاده پژوهش می کنه ولی تووووووووو فقط حرفای اون ورو نشخار می کنی

محمد لاله: داداش ، محترم ، کارشناس ! مگر با پاس کردن چند واحد علوم ترجمه شده غربی که تو دانشگاهها می خونند میشه تخصص پیدا کرد ، شما به جای طرفداری از وزارت بهداشت به صورت علمی و تحقیقی و بومی ( مخصوصا) بااین موضوع برخورد کن

طرفدار دکتر روازده: تو هم واحدهای امروزی رو خوندی نه طب قدیم رو وای از دست همون واحد های این زمان که همه رو بیچاره کردن

و اما درباره بحث کلرزنی آب اخیراً یادداشتی در یکی از نشریات دانشگاهی منتشر کردم که إن شاءالله به زودی در یادداشت بعدی آن را درج خواهم کرد. 

انگل زدایی یکی از مراحل چهارگانه سالم سازی سبزیجات است که معمولاً یا مورد غفلت واقع می شود و یا اینکه لزوم انجام این مرحله مورد تردید قرار می گیرد.

مخالفان استفاده از مایع ظرفشویی برای سالم سازی سبزیجات، در خصوص قابلیت انگل زدایی این ماده ابراز تردید می کنند و یا اینکه استفاده از آن را به دلیل ورود مواد شمیایی به درون بافت سبزیجات و آسیب به کیفیت، طعم و ظاهر این مواد، مضر می دانند و لذا بسیاری از افراد تصور می‌کنند که با قرار دادن سبزیجات در مواد ضدعفونی‌کننده، تخم انگل‌ها نیز از بین می‌روند، در حالی که پرکلرین و یا محلول‌های ضدعفونی‌کننده سبزیجات که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند، صرفاً برای میکروب‌زدایی از سبزیجات است، اما قادر به خارج کردن تخم انگل‌ها از سبزیجات نمی باشند چرا که سطح بسیاری از سبزیجات صاف نیست و حاوی تعداد زیادی فرورفتگی می باشد که می تواند به عنوان محلی جهت اختفاء میکروارگانیسم ها(به خصوص تخم انگل ها) حتی پس از شستشو به حساب آید اما کاربرد مایع ظرفشویی طبق دستورالعمل موجب می شود سطح سبزیجات و تخم و کیست انگل‌های موجود روی آن لیز و لزج شده و به سطح آب بیاید. که در این مرحله با تخلیه آرام آب روی سبزی، انگل ها زدوده می شوند.

درخصوص نگرانی هایی نیز که درباره آسیب مایع ظرفشویی به بافت سبزیجات وجود دارد، متخصصان تغذیه معتقدند چنانچه حد لازم استفاده از این مواد(5-3 قطره به ازای هر لیتر آب) رعایت شود و پس از پایان شستشوی میوه و سبزی با مایع ظرفشویی، به خوبی آبکشی و بعد مصرف شوند، مشکلی به وجود نخواهد آمد.

یادآوری می‌شود که حتی در بهترین روش شستشو نیز در پایان مقداری از ماده پاک‌کننده روی میوه و سبزیجاتی که با مایع ظرفشویی شسته شده باقی می‌ماند. با این حال، مقدار ناچیز باقیمانده این مواد ضرری نداشته و نفع سالم سازی میوه و سبزی از ضرر اندک و احتمالی آن بسیار بیشتر است.

منابع مورد استفاده:
1- کتاب "مبانی ایمنی مواد غذایی جهت استفاده کارکنان بخش بهداشت"(ترجمه نشریه سازمان بهداشت جهانی با عنوان "Basic food safty for health workers") - چاپ مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
2- ماهنامه دنیای تغذیه -شماره 85

دانلود فایل PDF مطلب منتشر شده در نشریه

اخیراً شرکت آب و فاضلاب بخشنامه ای صادر کرده مبنی بر اینکه به لحاظ مسائل ایمنی و امنیتی و برای پیشگیری از وقوع حادثه، از کلریناتور گازی برای گندزدایی آب استفاده نشود و به جای آن از تزریق کلر به صورت آب ژاول(هیپوکلریت سدیم) با رعایت دوز مجاز(0.5 الی 0.8 میلی گرم بر لیتر) استفاده شود.
و سایت دکتر روازداه هم که بارها از مضرّات کلرزنی آب گفته بود(از جمله:کلر، دشمن سلامتی)، حسابی ذوق زده شده و با قرار دادن بخشنامه روی سایت خود، اینچنین تیتر زده: "بخشنامه شرکت آب و فاضلاب در مورد مخاطرات آب کلر" و کلی خط و نشان کشیده که دیدید گفتیم استفاده از کلر برای ضدعفونی آب ضرر دارد؟
خودتان لینک را ببینید و قضاوت کنید کجای بخشنامه گفته استفاده از کلر برای ضدعفونی آب ضرر دارد؟ آیا غیر از این است که بخشنامه فقط به لزوم تغییر فرایند کلرزنی از شکل گازی به شکل مایع در مراکز دارای تراکم جمعیتی تأکید دارد، نه برشمردن مخاطرات استفاده از آب کلر دار؟
من از حدود یک ماه قبل دو کامنت ذیل آن مطلب فرستادم ولی هنوز تأیید و درج نشده است. من خواننده مقالات ایشان هستم و سخنرانی های ایشان را هم گوش کردم ولی نمی دانم چرا به نظر یک منتقد با دیدگاه تخصصی اینچنین بی اعتنایی می کنند. هرچند که تخصص خاصی هم برای پی بردن به نحوه برخورد غیرکارشناسی و اغواگرانه با بخشنامه مزبور نیاز نمی باشد.
نمی دانم ایشان با مدرک پزشکی چند واحد درباره آب و فاضلاب گذرانده اند؟ خوب بود لااقل به نظر یک کارشناسی که حدود 70% واحدهای گذرانده اش مربوط به مبحث آب و فاضلاب است احترام می گذاشتند و نظر مرا درج می کردند.