نقد هفته نامه سلامت(11)

حتماً بارها و بارها این توصیه پزشکان و متخصصان تغذیه را شنیده اید که تأکید به نوشیدن روزی 8 لیوان آب می کنند و می گویند حتی منتظر تشنه شدن برای نوشیدن این مقدار آب نباشید.

و حتماً این روایت را نیز شنیده اید که تا گرسنه نشدید سراغ طعام نروید و اضافه بر سیری هم نخورید.

و حتماً تأیید همه متخصصان را بر این روایت شنیده اید و همچنین داستان آن طبیبی که به قریه ای رفت و مریضی نیافت و وقتی دلیل را جویا شد، سرّش را در عمل مردم به آن روایت یافت.

امّا نمی دانم چرا علی رغم این موضوع و علی رغم اینکه برخی مراجع علمی نیز توصیه به نوشیدن 8 لیوان آب را اشتباه می دانند، باز هم عده ای هیچ تردیدی را در این نسخه اشتباه روا نمی دارند و آن را صد در صد علمی و وحی منزل تلقی می کنند!.

آیا همانطور که حس گرسنگی، تدبیر الهی برای رفع نیازمان به طعام می باشد و اضافه بر سیری خوردن موجب بیماری است، نمی توانیم حس تشنگی را نیز تدبیر الهی برای رفع نیازمان به آب بدانیم و آب نوشیدن قبل از تشنگی را مخل به سلامتی بدانیم؟

چندی قبل یک متخصص طب سنتی در تلویزیون می گفت که این توصیه به نوشیدن روزی 8 لیوان آب برای همه، در واقع توهین به قوّه مدبّره انسان است. خداوند متعال حس تشنگی را در ما انسان ها قرار داده تا هرقت بدنمان نیاز به آب پیدا کرد این حس از طریق پیام عصبی به مغز ارسال شود و تشنه شویم و آب بنوشیم؛ بنابراین نیازی نیست که حتماً و حتی اگر تشنه هم نشدیم، آب بنوشیم. مقدار نیاز به آب در آدم های متفاوت با مزاج های متفاوت، با رژیم های غذایی متفاوت و در فصول متفاوت، قطعاً متفاوت است و ما نمی توانیم برای همه آدم ها با هر شرایطی و در هر زمانی یک نسخه در این باره بپیچیم.

نکته و اتفاق جالب توجه دیگر اینکه همین چند روز قبل در محل کارم مشغول انتخاب لینک مطالب مفید از سایت هفته نامه سلامت بودم تا به تفکیک موضوع، آن ها در سایت اداره بهداشت دانشگاه قرار دهم؛ و در همان حال مشغول گوش دادن به گفتگوی پزشکی برنامه ضربان شبکه سلامت سیما بودم که به طور اتفاقی باز هم به این تناقض جالب رسیدم:

در هفته نامه سلامت، شماره 474، صفحه 31، خواننده ای می پرسد: با توجه به گرم شدن هوا، حداقل آبی که یک فرد باید بنوشد، چقدر است؟  

و دکتر محمدحسن انتظاری، متخصص تغذیه و مدیرگروه تغذیه دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان، اینگونه پاسخ می گوید:

«بدن هر روز مقداری آب را از طریق تنفس، تعرق، ادرار و مدفوع از دست می‌دهد و برای آنکه بتواند به فعالیت خود ادامه دهد، باید با نوشیدن مایعات و خوردن غذاهای آبدار، ذخایر آب بدن دوباره تامین شوند. طبق توصیه‌های سازمان غذا و دارو، میزان آب یا نوشیدنی کافی برای مردان 3 لیتر (13 فنجان) در روز و زنان 2/2 لیتر (حدود 9فنجان) است بنابراین روزانه حداقل باید 8 لیوان آب و مایعات بنوشید.»(توضیح اینکه در نسخه اینترنتی به جای برخی عددها، علامت سؤال درج شده، بنابراین نسخه PDF را ببینید)

اما دکتر ناصر رضایی پور(متخصص طب سنتی) در آن گفتگوی تلویزیونی با موضوع "نقش طب سنتی در تسهیل روزه داری" وقتی به مبحث تشنگی و مقدار نیاز روزانه افراد به نوشیدن آب می رسد، در نقد علمی نسخه نوشیدن روزی 8 لیوان آب، اینچنین می گوید(به طور خلاصه و نقل به مضمون):

«ما هیچ منبع علمی که به افراد توصیه کند حتماً روزی 8 لیوان آب بنوشید، نداریم، این اصلاً بحث دعوای بین طب سنتی و طب مدرن نیست، شما در هیچ مرجع پزشکی، در هیچ سایت معتبر دانشگاهی چنین توصیه ای را پیدا نمی کنید. این یک گزاره موهوم است و معلوم نیست اصلاً از کجا آمده!؛ فقط در سال 1932 یا 1923 یک مقاله می بینیم که می گوید یک انسان متوسط، روزی 8 لیوان آب از دست می دهد که باید آن را جبران کند. اما پس از آن N تا مقاله داریم که از کجا معلوم که این ادعا درست باشد؟ بر فرض هم که درست باشد چه لزومی دارد که حتماً روزی 8 لیوان آب بنوشد؟ مگر فقط با نوشیدن آب، به بدن ما آب می رسد؟ مگر از انواع غذا ها، میوه ها، سبزیجات و ... آب به بدن ما نمی رسد؟

بنابراین تنها معیار برای مقدار نیاز روزانه به آب، تشنگی شماست. خداوند متعال در کلیه های ما رسپتور(گیرنده)هایی قرار داده که به محض نیاز به آب، پیغام تشنگی را به مغر می رساند و ما تشنه می شویم. اگر در طول روز اصلاً تشنه نشدید، آب ننوشید. بله، اگر زیاد تشنه می شوید و زیاد آب می نوشید، شاید بر اثر سوء مزاج یا بیماری باشد که لازم است به پزشک مراجعه کنید ...»

ایشان همچنین در ادامه به نکات جالبی در خصوص عوامل دیگر تشنگی (از جمله نوع غذایی که می خوریم، نوع ادویه جاتی که مصرف می کنیم و حتی نقش نوع موسیقی که گوش می کنیم، رنگ لباسی که می پوشیم و بوهایی که استشمام می کنیم) می پردازد و به لزوم شناختن سبب تشنگی و راه رفع آن اشاره می کند؛ که توصیه می کنم ببینید و یا بشنوید.

(البته برای مشاهده و یا دریافت فایل برنامه، باید حتماً عضو سایت تلویبیون باشید و یا برنامه را به صورت موردی خریداری نمایید. لذا اگر امکان مشاهده و دریافت فایل کامل برنامه را نداشتید، دقایقی کوتاه از این گفتگو را در فارس تی وی بارگزاری کردم که میتوانید از اینجا دریافت نمایید)