سلامت و سبک زندگی/29

برخی متخصصان و مسؤولان سلامت در توصیه های عمومی خود برای پیشگیری از شیوع بیماری کرونا تأکید دارند که مردم حتماً باید از وقتی که از منزل بیرون می آیند تا وقتی که به منزل بازمی گردند، ماسک به صورت داشته باشند.

از جمله آقای دکتر حریرچی، معاون کل وزیر بهداشت در یک برنامه تلویزیونی اظهار داشت: «بهترین و کم‌هزینه‌ترین راه کنترل ویروس کرونا این است که 95? مردم از هنگام خروج از خانه تا برگشت به خانه ماسک بزنند» (1)

اما نکته جالب ماجرا اینجاست که معاون وزیر در این گفتگوی تلویزیونی ماسک روی صورت نداشت! ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/28

سال گذشته در این ایام با آغاز شیوع بیماری کرونا در کشورمان وقتی نظرات متخصصان سلامت و نحوه آموزش ها و توصیه های آنان به مردم را بررسی می کردم متوجه آسیب هایی در این زمینه شدم و این باعث شد بعد 20 سال فراغت از تحصیل تصمیم بگیرم در رشته آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ادامه تحصیل بدهم.

از منابع و مراجع نامعتبر که بگذریم، بسیار مشاهده می شود که متخصصان سلامت تبعات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سایر تبعات توصیه هایی را که می کنند و یا تصمیماتی که می گیرند در نظر نمی گیرند، حال چه از نظر محتوای آموزشی و چه از نظر روش آموزش، که نمونه هایی را قبلاً مورد اشاره و نقد قرار دادم.

و گذشته از این، متأسفانه در موارد بسیار دیگری مشاهده می شود که حتی تبعات سلامتی توصیه های سلامتی نیز در نظر گرفته نمی شود؛ یعنی توصیه هایی برای حفظ سلامتی در برابر ویروس کرونا مطرح می شود که جنبه ها و ابعاد دیگر سلامتی را به صورت کوتاه مدت یا دراز مدّت مورد مخاطره قرار می دهد.

به عنوان مثال در توصیه ها و راهنماهای عمومی در قالب گفتگوی تلویزیونی، پوستر، پمفلت، موشن گرافی و ... فراوان می بینیم که تأکید می شود «مرتب دست های خود را با آب و صابون به مدّت 20 تا 30 ثانیه بشویید و یا با مواد ضدّعفونی کننده الکلی ضدّعفونی نمایید»

من نمی دانم این واژه «مرتب» از کجا آمده و چرا باید مرتب استعمال شود؟! و آیا واقعاً خود همین متخصصان مرتب چنین می کنند؟ ادامه مطلب...

آیا دست دادن، رفتار غیربهداشتی تلقی می شود؟

سلامت و سبک زندگی/27

سال گذشته در همین ایام و قبل از شیوع بیماری ناشی از ویروس کرونا (کووید-19) از ضرورت احترام جامعه پزشکی به آداب و رسوم پسندیده فرهنگی و دینی نوشتم و گفتم بهتر است به جای نفی سنّت های حسنه ای چون مصافحه- که آثار و برکات فراوانی از نظر مراجع علمی، روانشناسی، جامعه شناسی و به خصوص از نظر پیشوایان دینی برای آن برشمرده شده است- اصولی را به مردم آموزش دهیم که با رعایت آن ها بتوانند ضمن دست دادن با یکدیگر، از ابتلاء به سرماخوردگی نیز مصون بمانند. (1)

ذیل آن یادداشت در همان صفحه مطلبی نیز راجب آداب دست دادن درج شده و در آن آمده بود: «در لحظه دست دادن، فرصتی فراهم می شود که دو طرف نوعی احساس متقابل اولیه حاصل کنند و به پشتوانه آن، رابطه را گسترش بدهند ... تماس گرم و اطمینان بخشی که ما انسان ها با هم برقرار می کنیم، برای تعامل و هماهنگی اجتماعی مان ضروری است؛ تماسی که برای سلامت، بقا و امنیّت و نیز آگاه کردن دیگران از احساس واقعی مان گریز ناپذیر است ...» (2)

همچنین سال گذشته مطلبی در هفته نامه سلامت منتشر شد با این عنوان که «تماس دست ها با هم، فرکانس سازی امواج مغزی درد را تسکین می دهد» (3) و اشاره شد به اینکه «مطالعات جدید نشان داده وقتی شما دست فرد مورد علاقه تان را که از دردی رنج می برد در دستان خود می گیرید، فرد بیمار احساس آرامش می کند» و محققان تأکید کردند که «تأثیر تماس دست ها را در کاهش درد نباید دست کم بگیریم» و قطعاً این امر علاوه بر دردهای جسمی، در کاهش تنش ها و آلام عصبی و روانی (نظیر افسردگی، اضطراب، افکار منفی و ...) نیز می تواند مؤثر باشد.

یکی از روانشناسان نیز در یک برنامه تلویزیونی (4) می گفت: «نوازش، ایمنوگلوبینA را -که محافظ سیستم های مخاط تنفسی است-در بدن بالا می برد». ادامه مطلب...

قبل از شیوع بیماری کرونا در کشور بسیاری از مدارس فاقد مربّی بهداشت بودند و پس از آن نیز نه تنها به این مقوله مهم توجهی نشد بلکه پیرو تعطیلی و  غیرحضوری شدن آموزش، برخی از مدارسی هم که مربّی بهداشت داشتند برای کاهش بار مالی خود با آن ها لغو قرارداد کردند، در حالی که می توانستند از ظرفیت آن ها برای آموزش غیر حضوری به دانش آموزان استفاده کنند و اصول ساده پیشگیری از ابتلاء به بیماری کرونا را به آن ها آموزش بدهند.

بنابراین با تعطیلی آموزش حضوری، نه تنها مدارس بی نیاز از مربّی بهداشت نبودند، بلکه باید حتی مدارس فاقد مربّی بهداشت نیز به هر طریقی یک کارشناس بهداشت را به کار می گرفتند تا در صورت بازگشایی مدارس غافلگیر نمی شدند و همه تدابیر و برنامه ریزی ها و اقدامات لازم را در فرصت مقتضی تعطیلات 6 ماهه انجام می دادند. 

اما متأسفانه این مهم انجام نشد و با اعلام بازگشایی مدارس و از سرگیری آموزش حضوری - علی رغم تصمیمات قبلی مبنی بر تداوم آموزش غیرحضوری- مسؤولان مدارس غافلگیر شدند و بسیاری از آن ها برای رفع نگرانی والدین دانش آموزان دست به اقدامات و ابتکارهای غیرکارشناسی شتابزده زدند به طوری در چند ثانیه از گزارش خبری رسانه ملّی موارد ذیل به چشم می خورد: ادامه مطلب...

دبیرخانه کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا در آستانه ما عزای حسینی دستورالعملی صادر کرده است (+) که ضمن جامع و کامل بودن آن از نظر پرداختن به موضوعات مختلف و درگیر کردن بسیاری از دستگاه های ذیربط، نقدهایی بر آن وارد است که در ادامه به آن اشاره خواهم کرد. 

1- نکاتی درباره اماکن بدون مجوز و رعایت یک چهارم ظرفیت: 

در بخش سوم دستورالعمل بر لزوم برنامه ریزی مراسم دارای مجوز کارگروه صرفاً در اماکن و فضاهای باز تأکید شده است و در تبصره 3 آن، برگزاری نماز در اماکن سربسته را با رعایت پروتکل های بهداشتی -از جمله یک چهارم ظرفیت- بلامانع می داند.

نکته حائز اهمیت در این خصوص این است که نحوه برخورد با اماکن بدون مجوز در این دستورالعمل مشخص نشده است و صرفاً در بخش ششم مربوط به ضمانت اجرا، در مرحله آخر به لغو مجوز پس از تذکر کتبی و معرفی به مرجع قضایی اشاره می شود و این به معنی آن است که ظاهراً نظارت و برخورد با تخطی از پروتکل های بهداشتی فقط محدود به اماکن دارای مجوز است و در خصوص اماکن دارای مجوز نیز مراحل به گونه ای است که چه بسا اگر سرعت عمل در برخورد نباشد، دیگر بازدارنده در زمان مقتضی نخواهد بود.

نکته بعدی اینکه قبلاً نه فقط برای برگزاری نماز بلکه به طور کلی برگزاری مراسم عزاداری با حضور یک چهارم ظرفیت از سوی معاون بهداشتی وزیر بهداشت و ستاد ملی کرونا در اماکن سربسته بلامانع اعلام شده بود: ادامه مطلب...

این روزها با توجه به شیوع بیماری ناشی از ویروس کرونا (کووید-19) مصرف مواد ضدعفونی کننده افزایش یافته است و حتی در خارج از چرخه تولید رسمی نیز گاهی در قالب گروه های جهادی، محلول های ضدعفونی کننده بطری بندی شده و در بین مردم توزیع می شود.

این در حالی است که عرضه هر نوع ماده شیمیایی علاوه بر مشخصات محصول و درج تاریخ تولید و مصرف، باید حاوی اطلاعاتی در خصوص چگونگی مصرف آن، احتیاط های لازم و راهنمای موارد ایمنی نیز باشد ولیکن در حال حاضر تولید، بسته بندی و توزیع این محصولات معمولاً به دلیل شرایط خاص شیوع کرونا در کشور، با عجله صورت می گیرد و توصیه ها و هشدارهای کافی روی آن درج نمی شود.

لذا جا دارد از این پس قدری تأمل کنیم و اجازه ندهیم تهدیدهای تازه ای در دراز مدت گریبان گیر مردم عزیزمان شود. ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/ 26- ترویج غذای ناسالم با عناوین مقدّس

به مناسبت نیمه شعبان

چندی قبل در صفحات مجازی منتسب به یک چهره فرهنگی و مجری مشهور برخی برنامه‌های فاخر و گفتگومحور تلویزیون، اطلاعیه‌ای با عنوان «سه‌شنبه‌های مهدوی» دیدم  که ذیل آن نوشته بود «سیب‌زمینی سرخ کرده نذر سلامتی امام زمان (عج)»

تعجّب کردم که چگونه می‌شود یک غذای ناسالم را نذر سلامتی کسی کرد؟ نظرات درج شده در ذیل آن اطلاعیه نیز جالب بود نشان می داد بسیاری از مخاطبان دیگر نیز از این بابت متعجّب بودند. ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/ 25- تبلیغ کالای آسیب‌رسان به سلامت و ترویج رفتار پرخطر در رسانه ملّی

براساس ماده 37 قانون برنامه پنجم توسعه و به منظور پیشگیری و مقابله با بیماری‌ها و عوارض خطرساز سلامتی که بیشترین هزینه اقتصادی و اجتماعی را دارند، وزارت بهداشت فهرست اقدامات و کالاهای آسیب‌رسان به سلامت را در ابتدای هرسال توسط کار گروهی با مسؤولیت این وزارتخانه تعیین و ابلاغ می‌کند.

عنوان یک از ردیف های این فهرست که قبلاً اعلام شده بود، عبارت است از «کالاها و یا اقداماتی که مصرف یا انجام آن ها مُبیّن نمایش رفتارهای پر خطر است (مانند مصرف فست فودها و فرآورده های غذایی صنعتی، استعمال دخانیات اعم از قلیان و سیگار)» که البته در جدیدترین فهرست در سال گذشته چنین عنوان کلی به چشم نمی خورد و در گروه فرآورده های گوشتی و غذاهای آماده مصرف، صرفاً به مصادیق انواع ساندویچ و پیتزای دارای سوسیس و کالباس و ژامبون، انواع سمبوسه و فلافل آماده شده با روش غوطه وری در روغن و پنیر پیتزای پروسس اشاره شده است.

به هر حال فست فود خوری -چه موارد مذکور در فهرست یاد شده و چه موارد دیگری نظیر انواع برگرها- از نظر همه متخصصان سلامت (اعم از طب مدرن، طب سنتی و همچنین از نظر متخصصان تغذیه) عامل بسیاری از بیماری های قلبی، عروقی، گوارشی و ... از جمله کبد چرب است و چندی قبل نیز با اعلام نگرانی در این خصوص اعلام شد که طی 20 سال اخیر ابتلاء به کبد چرب در کشور حداقل 2 برابر شده است.

گذشته از نوع غذا، طرز غذا خوردن نیز -گرچه نوع غذا سالم باشد- آدابی دارد که عدم رعایت آن آداب منجر به بروز انواع بیماری ها و عوارض گوناگون می شود. ادامه مطلب...

سلامت و سبک زندگی/24- لزوم عبرت گیری قبل از تصمیم گیری در مدیریت سلامت

پس از کاربرد سلاح شیمیایی توسط عراق علیه رزمندگان ایرانی و مردم حلبچه و سردشت، تصوّری که مسؤولان کشور ما داشتند این بود که چون آلمان این سلاح را درست کرده است بنابراین راه درمانش را هم می‌داند؛ برای همین مجروحان را به این کشور اعزام کردند. (1)

غلام دلشاد، جانباز شیمیایی 70 درصدی شیرازی در خاطراتش می گوید: «قرار است یک پزشک آلمانی به بیمارستان بیاید و من و همراهانم را معاینه کند. اشتانسل تخصص تنگی مجاری تنفسی دارد، در ایران علم آن را نداریم و مجبور به پذیرش حضور او در بیمارستان شده‌ایم. ما می‌خواهیم امکانات در اختیار پزشکان متبحر خودمان قرار گیرد تا هم از خروج ارز جلوگیری شود و هم آلمان ما را با موجود آزمایشگاهی خود اشتباه نگیرد ... رفتن به آلمان ارزشی ندارد و در تمام مدت حضور در آلمان، فقط از ما آزمایش می‌گیرند و از درمان و پادزهر خبری نیست.» (2) ادامه مطلب...

تهیه و تنظیم: همایون سلحشور فرد، کارشناس بهداشت محیط

مقدمه:  قبل از هر چیز توجه کنید که ضدعفونی اماکن و محلات صرفاً یک اقدام تکمیلی، احتیاطی و کمکی است که به شرط رعایت اصول بهداشتی مورد تأکید متخصصان و مراجع بهداشتی و درمانی از سوی همه مردم می‌تواند مؤثر باشد.

•   در همه مراحل از لمس چشم و بینی و دهان خودداری کنید. ادامه مطلب...