نکاتی درباره آب سالم

قسمت دهم: شیادی ویدئویی برای اثبات آلودگی آب تهران

در قسمت پنجم  مجموعه مقالات "نکاتی درباره آب سالم"  به رواج برخی شایعات درباره کیفیت آب مصرفی شهری اشاره کردیم. اما متأسفانه اینگونه اظهار نظرات غیرکارشناسی محدود به رسانه های نوشتاری نبوده و اخیراً یک فایل ویدئویی با عنوان "اثبات آلودگی آب تهران با یک آزمایش ساده" در فضای مجازی منتشر شده که در آن فردی به وسیله یک دستگاه ساده الکترولیز و با نمایش رسوب گرد آمده پیرامون الکترودها، مدعی می شود که به دلیل وجود فاضلاب در آب تهران، این آب آلوده به نیترات، نیتریت و آرسنیک می باشد و در پایان تنها راه حل این مشکل را استفاده از دستگاه تصفیه آب RO معرفی می کند.

لذا در این شماره به بررسی ادعاهای مطرح شده در این کلیپ می پردازیم:

1. سنجش املاح شیمیایی همچون نیتریت، نیتریت و آرسنیک با روش طیف سنجی و یا جذب اتمی و با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر امکان پذیر است. روش ساده تر دیگر برای سنجش مقدار املاح شیمیایی موجود در آب عبارت است از بکارگیری کیت هایی حاوی پودر معرف و محلول تیتراسیون که در هر یک از این روش ها با انجام محاسباتی مقدار املاح مورد نظر در واحد "میلی گرم در لیتر" به دست می آید و در این صورت است که پس از مقایسه مقادیر به دست آمده با حداکثر مقادیر مجاز ذکر شده در استانداردها می توان درباره کیفیت آب مصرفی قضاوت نمود که کدام یک از املاح آنالیز شده از حد مجاز فراتر می باشد.
لذا با یک دستگاه ساده الکترولیز نه تنها میزان پارامترهایی چون نیترات، نیتریت و آرسنیک  قابل اندازه گیری نیست بلکه حتی وجود و یا عدم وجود این پارامترها در آب مصرفی با این روش قابل اثبات نمی باشد.

2.رسوبی که در فیلم به رنگ سبز تیر درآمده و لجن نامیده می شود، ناشی از تجزیه املاح معدنی است که در آب به صورت طبیعی وجود دارد. این املاح بر اثر عمل الکترولیز و اختلاف پتانسیل بین دو فلز الکترودهای دستگاه، تجزیه شده و بر اثر ترکیب آنیون هایی چون کلراید یا سولفات موجود در آب با کاتد دستگاه (همان الکترودهای فلزی که احتمالاً از جنس آهن یا مس می باشد) به وجود می آید که در هر آبی با هر کیفیتی ممکن است این اتفاق بیفتند و منجر به خوردگی فلز الکترود شود که به آن خوردگی الکترولیتیکی می گویند نه خوردگی حاصل از تأثیر سموم روی آهن که در فیلم ادعا می شود.

3.روش علمی و مرسوم برای اثبات آلودگی آب ها به فاضلاب، کشت باکتری ها در آزمایشگاه و بررسی وجود کلی فرم های مدفوعی در نمونه مورد آزمایش می باشد.

4. در فیلم ادعا می شود که در تصفیه خانه ها فقط کلرزنی انجام می شود. این در حالی است که تصفیه خانه ها از واحدهای مختلفی نظیر آشغالگیر، شن گیر، اختلاط، لخته بندی، گذراندن از صافی های مختلف شنی، ته نشینی، هوادهی و ... تشکیل شده است تا ترکیب آب مصرفی به گونه ای باشد که در کلرزنی انتهایی شاهد حداکثر تأثیر کلر باقی مانده در حذف عوامل میکروبی مضر باشیم.
لازم به ذکر است که هر مجموعه ای(از جمله مجموعه های آموزشی نظیر مدارس و دانشگاه ها) می توانند با یک هماهنگی ساده با شرکت آب و فاضلاب، از فرایندهای مختلف تصفیه خانه ها و آزمایشگاه های کنترل کیفیت آن بازدید نمایند.

5.  در پایان این فیلم تنها روش مؤثر در حذف ترکیبات مضر یاد شده فقط و فقط استفاده از دستگاه تصفیه آب Ro (اسمز معکوس) معرفی می شود؛ این در حالی است که علاوه بر Ro، روش های مختلف دیگری(از جمله: رزین های مبادله یونی، نانوفیلتراسیون، روش بیولوژیکی، احیای کاتالیتیکی، الکترو دیالیز و ....) نیز جهت کاهش نیترات و آرسنیک مرسوم هستند که هر کدام از آن ها - از جمله اسمز معکوس- بسته به شرایط مختلف مزایا و معایب خاص خود را دارند.

6. در پایان ذکر این نکته ضروری است که امکان دارد در برخی نقاط شهر مقدار نیترات قدری فراتر از حد مجاز باشد اما روش اثبات آن به این سادگی که در فیلم مشاهده می شود، نیست و صرفاً باید با حضور یک متخصص از روش های یاد شده(کاربرد دستگاه اسپکتروفتومتر و یا کیت های مخصوص) استفاده کرد و یا اینکه یک لیتر از نمونه آب را داخل یک ظرف پلاستیکی تمیز به یکی از آزمایشگاه های مورد تأیید سازمان غذا و دارو تحویل داد و گزارش آزمایشگاه را دریافت و با مقادیر استاندارد مقایسه نمود.

قابل ذکر است که حداکثر مجاز مقادیر نیترات، نیتریت و آرسنیک در آب آشامیدنی به ترتیب عبارت از 50 ، 3 و 0/05 میلی گرم در لیتر می باشد که درباره این قبیل ترکیبات در آب آشامیدنی در قسمت ششم نکاتی درباره آب سالم قبلاً مفصل بحث شده است.

• درباره این شگرد ویدئویی، تحلیل اجتماعی و کامنت های سایت تابناک را هم ببینید: آیا آب آشامیدنی تهران آرسنیک دارد؟! 

• توضیحات مختصر روی این کلیپ هم می تواند مفید باشد: فریب فیلم گمراه کننده فاضلاب و سم در آب تهران را نخورید